راشیتیسم کودکان و درمان آن

راشیتیسم یا نرمی استخوان در نتیجه ی کمبود ویتامین دی، کلسیم و فسفر ایجاد می شود. اگر این بیماری درمان نشود موجب نرمی و ضعف استخوان ها می گردد.

بیماری نرمی استخوان یا راشیتیسم

نام دیگر این بیماری ریکتز (Rickets) است که در میان عوام ناشناخته تر می باشد. این بیماری جزو بیماری های سو تغذیه ای به حساب می آید و با اختلال رشد در استخوان های نوزادان و کودکان همراه است. کمبود ویتامین دی در بدن به صورت نرمی استخوان و انحنا در پا ها دیده می شود. و به دنبال آن باعث متوقف شدن رشد در دوران بلوغ می گردد. نام این بیماری در بزرگسالان استئومالاسی می باشد. این بیماری بیشتر روی رشد استخوان های بلند بدن تاثیر می گذارد (با ایجاد ناهنجاری در غضروف های صفحه ی رشد). پای پرانتزی و ایجاد صدا در زانو از علائم ثانویه ی این بیماری می باشد.

نرمی استخوان چند نوع می باشد؟

این بیماری به دو گروه اصلی: فسفوپنیک و کلسیپنیک تقسیم می شود. اما نوع های دیگری نیز دارد. تشخیص اینکه ریکتز از کدام نوع می باشد روند درمان را تسریع می کند. انواع دیگر در زیر به صورت تیتر وار معرفی می گردند.

• ریکتز وابسته به ویتامین دی نوع 1
• ریکتز وابسته به ویتامین دی نوع 2 (که به دلیل نقص در متابولیسم ویتامین دی رخ می دهد)
• ریکتز های کلیوی (به دلیل اختلال عملکرد کلیه رخ می دهد)
• ریکتز هایپوفسفاتمیک

راشیتسم و یا نرمی استخوان مقاوم به ویتامین دی

علائم ریکتز وابسته به ویتامین دی، چند ماه پس از تولد آغاز می شود و در اکثر بیماران یکسان است. استخوان های ضعیف تر غالبا باعث درد و تاخیر در رشد می شوند و همچنین تمایل به شکستگی دارند. زمانی که کودکان مبتلا شروع به راه رفتن می کنند، به دلیل اینکه استخوان ها قدرت تحمل وزن ضعیفی دارند حالت خمیده پیدا می کنند.

اختلال های ایجاد شده در استخوان ها، همچنین منجر به گسترده شدن نواحی انتهای استخوان ها می شوند، که به دنبال آن استخوان های جدیدی (متافیز) ایجاد می گردند، به خصوص در زانوها، دنده ها و مچ. علاوه بر این برخی از افراد مبتلا به این نوع نرمی استخوان دچار ناهنجاری هایی مانند نازک شدن مینای دندان و ایجاد حفره های مکرر در دندان نیز می شوند. همچنین ضعف عضلانی (هایپوتونی) به صورت شایع دیده می شود و در برخی از افراد تشنج رخ می دهد. علائم اولیه در همه ی انواع این بیماری، سطح پایین کلسیم است که برای رشد طبیعی استخوان ها و دندان ها ضروری می باشد. افراد مبتلا به این بیماری دارای سطح بالایی از هورمون پاراتیرویید هستند که منجر به هایپر پاراتیروییدیسم ثانویه می شود.

برای درمان این نوع از بیماری علاوه بر مصرف ویتامین دی، کلسیم نیز باید تجویز شود.

چرخش پنجه پا به داخل در کودکان (MA)

فاکتور های موثر در ایجاد نرمی استخوان

• سن: بیشتر در کودکان 36-6 ماهه شایع است.
• رژیم غذایی: افرادی که در رژیم غذایی شان تخم مرغ، شیر و ماهی وجود نداشته باشد بیشتر در معرض این بیماری می باشند. در صورتی که برای هضم شیر مشکلی وجود داشته باشد و یا به لاکتوز شیر حساسیت داشته باشند احتمال بروز بیماری افزایش می یابد. شیر مادر از ویتامین دی کافی برای پیشگیری از نرمی استخوان برخوردار نیست.
• رنگ پوست: رنگ پوست تیره ویتامین دی کمتری از طریق نور آفتاب جذب خواهد کرد. افرادی که نور آفتاب به میزان کافی به آن ها نمی رسد بیشتر در معرض ابتلا به راشیتیسم می باشند.
• بیماری هایی نظیر سلیاک، بیماری های التهابی روده، بیماری های کلیوی، سیستیک فیبروزیس می توانند مانع جذب و استفاده ی صحیح از ویتامین دی شوند.
• کمبود ویتامین دی مادر در دوران بارداری
• استفاده از دارو های ضد تشنج: دارو هایی نظیر فنیتوئین و فنوباربیتال ممکن است به علت افزایش سرعت سوخت و ساز بدن منجر به ریکتز شوند به خصوص در کودکانی با پوست تیره که کمتر در معرض نور آفتاب قرار می گیرند.
• ژنتیک: این بیماری می تواند به صورت ارثی نیز باشد. که در آن از جذب فسفات توسط کلیه ها جلوگیری می شود.

علائم بیماری نرمی استخوان و یا راشیتیسم در کودکان چیست؟

• وزن کم نوزاد هنگام تولد
• تاخیر در راه افتادن نوزاد
• کوتاهی قد
• شکستگی بی علت استخوان ها
• پهن شدن مچ دست و پا نسبت به حالت طبیعی
• تاخیر در رشد دندان ها
• نازک شدن و ایجاد سوراخ در مینای دندان
• درد های استخوانی
• تغییر شکل جمجمه و تاخیر در استخوانی شدن آن
• تغییر شکل لگن
• ضعف و گرفتگی عضلانی
• پرانتزی شدن زانو ها
• بیرون زدگی و ایجاد ناهمواری در قفسه سینه و دنده ها

تشخیص بیماری نرمی استخوان چگونه صورت می گیرد؟

براساس ارزیابی تغییرات ایجاد شده در سیستم اسکلتی کودک، پزشک می تواند این بیماری را تشخیص دهد. قسمت هایی از بدن که نیاز به ارزیابی و معاینه ی بالینی دارند به شرح زیر می باشد:

• پاها: یک مقدار انحنا و خمیدگی در پاهای کودک طبیعی است اما اگر این انحنا بیشتر از حد طبیعی باشد ممکن است نشان دهنده ی راشیتیسم باشد.
• جمجمه: تاخیر در استخوانی شدن جمجمه و نرمی آن می تواند یکی از دلایل این بیماری باشد.
• قفسه سینه: اگر برآمدگی و برجستگی استخوان جناغ زیاد باشد و یا به صورت غیر طبیعی صاف باشد می تواند نشان دهنده ی بیماری نرمی استخوان باشد.
• ضخیم و پهن شدن مج ست و پای کودک: در صورت ضخیم تر شدن مچ های دست و پا نسبت به حالت طبیعی و همچنین نرم شدن استخوان کشکک، مطرح کننده نرمی استخوان می باشد.

انجام رادیوگرافی به تشخیص درست کمک می کند. در تصاویر اشعه ی ایکس می توان شکستگی ها و کاهش تراکم استخوان را مشاهده کرد. آزمایش خون برای اندازه گیری سطح کلسیم، فسفر و آلکالین فسفات خون اهمیت به سزایی دارد. اگر سطح آن ها در خون پایین باشد نشان دهنده ی راشیتسم است.

آیا راشیتیسم درمان دارد؟

درمان نرمی استخوان با مصرف مکمل های کلسیم و ویتامین دی تا حدود زیادی امکان پذیر است. ممکن است پزشک به صورت یک دوره ی فشرده درمان با ویتامین D3 را آغاز کند. طبق دستورالعمل انجمن ملی پوکی استخوان انگلیس، در نوزادان زیر 6 ماه، 3000 واحد، در نوزادان 12-6 ماه، 6000 واحد و برای کودکان 18-12 سال، 10000 واحد به صورت فشرده تجویز می شود. و سپس در مرحله تثبیت آن، 600-400 واحد ویتامین دی دریافت می گردد.

میزان کلسیمی که کودک تغذیه می کند اهمییت بالایی دارد. میزان کلسیم مصرفی در نوزادان تا 6 ماهگی روزانه 200 میلی گرم، در نوزادان 12-6 ماه روزانه 260 میلی گرم، 700 میلی گرم برای کودکان 3-1 سال، 1000 میلی گرم در کودکان 8-4 سال و در نهایت 1300 میلی گرم در افراد 18-9 ساله می باشد. در صورتی که علت ایجاد بیماری نرمی استخوان در کودک کمبود کلسیم باشد، روزانه 1000 میلی گرم کلسیم تجویز می گردد.

در صورتی که درمان تغییرات اسکلتی قبل از بسته شدن صفحات رشد صورت بگیرد امکان اصلاح آن ها با تغییر رژیم غذایی و مصرف قرص های مکمل همراه با بریس های مورد نیاز وجود دارد. در صورتی که درمان پس از توقف رشد کودک انجام شود احتمال دائمی شدن این تغییرات و ناهنجاری ها وجود دارد.

خرید اینترنتی لباس نوزادی طرح خرس

درمان راشیتیسم با گیاهان دارویی

در صورت مشورت با پزشک و متخصص طب سنتی می توانید از بعضی گیاهان دارویی نظیر: گیاه قاصدک، گیاه دم اسبی و گیاه گزنه استفاده نمایید. پزشکان طب سنتی مصرف شیر های سویا و بادام را موثر می دانند.

تفاوت استئومالاسی و راشیتیسم

استئومالاسی همان راشیتسم است که در بزرگسالی رخ می دهد و تقریبا علل ایجاد آن ها یکسان است. تفاوت آن ها در این است که در استئومالاسی ایجاد بدشکلی و ناهنجاری های استخوانی کمتر است زیرا در سنین بالا و پس از توقف رشد فرد ایجاد می گردد.

حرف آخر

در صورت تشخیص و درمان به موقع می توانید فرزندتان را از آسیب های جدی که این بیماری ایجاد می کند نجات دهید. در بعضی موارد با ایجاد تغییرات در سبک زندگی و داشتن رژیم غذایی غنی از کلسیم و ویتامین های مورد نیاز بدن و همچنین قرار گرفتن در معرض نور آفتاب جهت جذب ویتامین دی کافی می توانید از فرزند خود در مقابل این بیماری محافظت نمایید و یا در صورتی که به نرمی استخوان مبتلا می باشد روند درمان آن را تسریع کنید.