زمان و سن حرف زدن کودک

کودکتان قبل از اینکه اولین کلماتش را به زبان بیاورد در حال یادگیری قواعد زبان و شکل و چگونگی استفاده شما از آن برای گفت وگوست. او برای صداسازی شروع به استفاده از زبان، لب ها، سقف دهان و هر دندانی که درآورده است می کند.

کودکتان قبل از اینکه اولین کلماتش را به زبان بیاورد در حال یادگیری قواعد زبان و شکل و چگونگی استفاده شما از آن برای گفت وگوست. او برای صداسازی شروع به استفاده از زبان، لب ها، سقف دهان و هر دندانی که درآورده است می کند. در طول یکی دو ماه اول ابتدا گریه ها و بعد شروع به «آآآ» و «ااو» و کمی بعد از آن غان و غون کردن می کند. خیلی زود این صداها به کلمات واقعی تبدیل می شود، حتی از شش ماهگی ممکن است کلماتی مثل «مامان» و «بابا» از زبانش بیرون بیاید.

بعد از آن، کودک از شما و هر کسی که اطرافش است کلماتی را تقلید خواهد کرد و در فاصلهٔ 18 ماهگی تا دو سالگی جملات دو تا چهار کلمه ای را به زبان می آورد. همچنان که جهش های رشد ذهنی، احساسی و رفتاری را تجربه می کند، به شکل روزافزونی قادر به استفاده از کلمات برای شرح آنچه می بیند، می شنود، فکر می کند، احساس می کند و می خواهد می شود.

روند و مراحل یادگیری حرف زدن کودک

حرف زدن کودکان و نقاط عطف رشد زبان در آنها سیر زمانی جالبی دارد. همچنین اگر کودک شما در یک محیط دوزبانه بزرگ می شود، نقاط عطف رشد زبانی در هر دو زبان تقریباً همزمان اتفاق می افتد. روند پیشرفت حرف زدن در کودک به شکل زیر است:

در رحم مادر

بسیاری از پژوهشگران باور دارند که فرایند یادگیری فهم زبان از زمانی که کودک در رحم است اتفاق می افتد. همان زمانی که کودک متولدنشده به صدای ثابت ضربان قلبتان عادت می کند، به صدای شما حساس می شود و می تواند آن را از صدای دیگران تشخیص دهد.

تولد تا سه ماهگی

گریه کردن اولین روش ارتباطی کودک است و تنها یک نوع گریه برای همهٔ مقاصد او وجود ندارد. یک جیغ گوش خراش ممکن است علامت گرسنگی او باشد، درحالی که یک گریهٔ منقطع و مویه مانند ممکن است به معنای کثیف شدن پوشکش باشد. همچنان که کودک بزرگ تر می شود گنجینهٔ دلپذیری از غان و غون و زمزمه را برای خود ایجاد می کند. در مورد توانایی فهم زبان نیز، کودک با گوش کردن به اطرافیانش شروع به تشخیص صدای کلمات و ساختار جمله ها می کند.

چهار تا شش ماهگی

در این مرحله، کودک شروع به غان و غون کرده است و اصوات بی صدا و صدادار را به هم می چسباند مثل دادا و از حدود شش ماهگی به شنیدن اسمش واکنش نشان می دهد.

ممکن است گاهی هم اولین «مامان» و «بابا»ها را از او بشنوید، هرچند مطمئناً شما را بسیار خوشحال می کند اما کودکتان هنوز این کلمات را با شما ارتباط نمی دهد یعنی نمی داند منظور از مامان و بابا شما هستید. این اتفاق کمی دیرتر و حدود یک سالگی رخ می دهد.

تلاش های کودکتان برای صحبت کردن چیزی شبیه مونولوگ های جریان سیال ذهن در یک زبان دیگر به نظر می آید که کلمات بی پایانی دارد که همگی به هم چسبیده اند. ایجاد صدا برای کودکتان هنوز یک بازی است، یعنی او در حال تجربه کردن با زبان، دندان، سقف دهان و تارهای صوتی برای ایجاد انواع صداهای بامزه است.

در این مرحله، چه زبان شما فارسی باشد و چه فرانسه، غان و غون کردن کودک یکسان به نظر می آید. شاید متوجه شوید که کودکتان برخی صداها را بیشتر دوست دارد مثل «کا» یا «دا» و آنها را بارها و بارها تکرار می کند، زیرا صدای آنها و احساسی را که تلفظشان در دهانش ایجاد می کند دوست دارد.

هفت تا 12 ماهگی

اکنون دیگر غان و غون کودک و صداهایی که می سازد طوری به نظر می رسد که انگار معنایی دارد. این به دلیل آن است که او سعی می کند تن های صدا و الگوهایی مشابه زبان شما را استفاده کند. با صحبت کردن و کتاب خواندن برای او، این غان و غون و اصوات کودکانه را پرورش دهید.

13 تا 18 ماهگی

اکنون کودک شما یک یا چند کلمه را استفاده می کند و می داند معنای آنها چیست. او حتی اکنون تن و آهنگ های مختلف صدا را امتحان می کند و مثلاً وقتی سؤالی می پرسد تن صدایش را بالا می برد. کودکتان وقتی قدرت بیان نیازهایش را پیدا می کند به اهمیت زبان پی می برد.

19 تا 24 ماهگی

اگرچه کودک اکنون احتمالاً کمتر از 50 کلمه را به زبان می آورد اما معنای کلمات بسیار بیشتری را می فهمد و هر روز کلمات بیشتری را یاد می گیرد، پس بهتر است مراقب حرف زدن خود و اطرافیانتان باشید. او همچنین ممکن است دو کلمه را به هم بچسباند و جملات ساده ای بسازد.

از دو سالگی کودک ممکن است جملات دو تا چهار کلمه ای بسازد و ملودی های ساده ای را بخواند. همچنان که احساس فردیت او بیشتر می شود، دربارهٔ چیزهایی که دوست دارد و دوست ندارد و افکار و احساساتش صحبت می کند. ضمایر ممکن است او را گیج کند و به همین دلیل شاید به جای «من گرسنه» بگوید «نی نی گرسنه».

25 تا 36 ماهگی

کودک نوپای شما ممکن است مدتی برای پیدا کردن حجم و بلندی صدای مناسب برای صحبت کردن درگیر باشد اما خیلی زود آن را پیدا می کند. همچنین از این سن استفاده از ضمایری مثل من یا شما را یاد می گیرد.

در فاصله دو تا سه سالگی دایره واژگان کودک شما وسیع تر می شود و بیشتر چیزهایی را که به او می گویید می فهمد. او اسم ها و فعل ها را به هم می چسباند تا جملاتی بسازد مثل «من الان میرم».
وقتی کودکتان به سه سالگی می رسد ممکن است به یک سخنگوی ماهر تبدیل شده باشد. او قادر خواهد بود که یک گفت وگوی ادامه دار با شما داشته باشد و شما هم بیشتر چیزهایی را که می گوید خواهید فهمید، حتی وقتی از کودکتان بیشتر از یک کار می خواهید، دیگر می تواند آن را بفهمد.

کمک به کودک در یادگیری حرف زدن

شما می توانید با فراهم کردن محیط زبانی غنی و پرورش دهنده به گسترش مهارت های زبانی فرزندتان کمک کنید. مهم ترین کارهایی که می توانید انجام دهید شامل موارد زیر است:

با او صحبت کنید

لازم نیست بی وقفه حرف بزنید اما هر وقت با کودکتان هستید با او صحبت کنید. کاری که انجام می دهید را برایش توضیح دهید، به اشیا اشاره کنید، از او سؤال بپرسید و ترانه ای برایش بخوانید. استفاده از زبان روشن و ساده ایرادی ندارد، اما در برابر وسوسهٔ غان و غون کردن مقاومت کنید. کودک با شنیدن صحبت کردن صحیح شما زبان صحیح را یاد می گیرد.

برایش کتاب بخوانید

کتاب خواندن روشی عالی برای آشنا کردن کودک با واژگان جدید، کنار هم قرارگیری جملات و روایت داستان هاست. وقتی او هنوز یک کودک شیرخوار است از شنیدن صدای شما لذت خواهد برد، وقتی یک کودک نوپا می شود از داستان ها و تصاویر کتاب ها لذت می برد و وقتی یک کودک خردسال دو تا چهار ساله می شود ممکن است او به شما بگوید که داستان یک کتاب چیست.

به حرف هایش گوش کنید

وقتی کودکتان با شما صحبت می کند، سعی کنید شنوندهٔ خوبی باشید. به او نگاه کنید و واکنش های بجایی نشان دهید. وقتی کودک بداند شما به چیزهایی که می گوید علاقه دارید، احتمال بیشتری وجود دارد که صحبت کند.

لکنت زبان و رفتار صحیح با کودک

تأخیر در حرف زدن کودک

شما بهترین شخص برای برآورد رشد زبانی کودکتان هستید. اگر کودکتان هر کدام از علائم زیر را نشان می دهد و شما احساس نگرانی می کنید بهتر است احتمال تأخیر در رشد زبانی یا مشکل شنوایی را با پزشک کودک مطرح کنید. پزشک ممکن است کودک را برای ارزیابی به یک متخصص زبان گفتاری کودکان ارجاع دهد یا ممکن است خود او کودک را به یک مرکز غربالگری مشکلات زبانی معرفی کند. برخی نشانه هایی که در سن های مختلف کودکتان لازم است به آنها توجه کنید شامل موارد زیر است:

شش تا 12 ماهگی: کودک هیچ صدایی تولید نمی کند یا با شما ارتباط چشمی برقرار نمی کند، اصوات صداداری مثل «اَه، اِه و اُه» را بیان نمی کند، در شش ماهگی به اسمش یا صداهایی که می شنود واکنشی نشان نمی دهد، در 9 ماهگی غان و غون نمی کند یا در 12 ماهگی کلمات منفردی مثل ماما یا بابا را نمی گوید.

13 تا 18 ماهگی: کودک برای نشان دادن چیزها به شما آنها را با انگشت نشان نمی دهد، کلمات جدیدی یاد نمی گیرد، تا 18 ماهگی حداقل شش کلمه را یاد نگرفته است یا مهارت های زبانی را که قبلاً داشته از یاد برده است.

19 تا 24 ماهگی: تا 24 ماهگی کودک به اعضای بدن اشاره نمی کند، نمی تواند دستورات ساده را دنبال کند، نمی تواند کلمات و رفتارها را تقلید کند یا تنها از کلمات منفرد استفاده می کند.

25 تا 36 ماهگی: تا 36 ماهگی کودک شروع به استفاده از عبارات دو یا سه کلمه ای نکرده است، نمی تواند دستورات ساده را دنبال کند، نامنسجم صحبت می کند یا فهم صحبت هایش دشوار است.

اگر کودک لکنت زبان دارد، ضرورتاً به معنای وجود مشکلی نیست. لکنت زبان یک مرحله نرمال است، به ویژه از آن رو که توانایی گفت وگوی او با این سرعت در حال رشد است. گاهی کودک برای گفتن چیزی به شما آن قدر هیجان زده است که نمی تواند کلمات را با سرعت کافی بیان کند.

اما اگر لکنت زبان او پس از چهار سالگی ادامه پیدا کرد یا اگر به قدری شدید است که برای بیان کلمات به فکش فشار می آورد یا صورتش کج و معوج می شود با پزشک او در این مورد صحبت کنید. اگر لکنت زبان در یک کودک دبستانی بیشتر از شش ماه ادامه داشته باشد، بیشتر مدارس وضعیت کودک را مورد ارزیابی قرار می دهند.

مرحله بعد از حرف زدن کودک

همچنان که کودکتان رشد می کند به یک ماشین سخنگو تبدیل خواهد شد و لحظاتی پیش خواهد آمد که شما آرزوی آن روزهای آرام و بی کلام اولیه را خواهید داشت، اما در بیشتر مواقع از شرح روزش در پیش دبستانی، نظرش درباره موجودات و حیوانات و توصیفاتش از اینکه دوست صمیمی اش چه چیزهایی می خورد خوشحال خواهید شد.

تا چهار سالگی، کودک شما می تواند جملات چهار تا شش کلمه ای بسازد. او کم کم برخی قواعد دستور زبان ساده را می فهمد و استفاده می کند، ماجراها را تعریف می کند و به اندازه کافی خوب صحبت می کند که غریبه ها بتوانند حرف هایش را بفهمند. کودک همچنین اسم و فامیلش را می داند و شما باید برای شنیدن یک میلیون سوال که با «چرا» شروع می شود آماده شوید.