خجالتی و کم رویی کودکان

کودکان با هم فرق دارند و هر کدام خلق و خوی خاص خود را دارند. هر کودک به گونه ‌ای خاص با دیگران و محیط اطراف ارتباط برقرار می ‌کند.

هر کودک به گونه ای خاص با دیگران و محیط اطراف ارتباط برقرار می کند. بعضی از کودکان در محیط های اجتماعی بسیار احساس ناراحتی می کنند و برای خارج شدن از جمع، به هر کاری دست می زنند. خجالت در واقع نوعی ویژگی شخصیتی در کودکان است، نه یک عیب و نقص که نیازی به دعوا و شرمندگی والدین داشته باشد.

خجالت از کجا می آید؟

ژنتیک:

برخی از ویژگی های شخصیتی به افراد ارث می رسد پس این ویژگی نیز می تواند در فرد ژنتیکی باشد. تحقیقات نشان می دهد، میل به کم رویی و خجالت ممکن است ژنتیکی باشد.

ترس از شکست:

هستند والدینی که فکر می کنند کودک شان نابغه است و باید هر آن چه لازم است را سریع یاد بگیرد. کودکانی که همیشه بیشتراز ظرفیت شان از آن ها توقع وجود دارد، هنگامی که نمی توانند آن انتظار را درست برآورده کنند احساس بدی پیدا می کنند و این احساس بد تبدیل به ترس از شکست در آن ها می شود و بالطبع آن ها را به سمت شرمساری میل می دهد.

رفتار آموزش داده شده:

کودکان به دنبال تقلید مدل های تاثیرگذارهستند و این مدل ها می توانند والدین شان باشند. والدین خجالتی این حس را به کودک شان نیز می آموزند. مادری را فرض کنید که در مهمانی کنار کودک خود ساکت نشسته و هیچ گپ وگفتی با اطرافیان ندارد. همین، یک الگو برای فرزند این مادر می شود.

انتقاد:

اگر در سال های ابتدایی زندگی کودک از جانب والدین، خواهر و برادر و دوستان نزدیک مورد انتقاد شدید، زورگویی و آزار و اذیت قرار گیرد، احتمالا در آینده رفتارهای ناشی از خجالت در وی بروز می کند.

کمبود روابط اجتماعی:

اگر کودک در سال های ابتدایی زندگی روابط اجتماعی محدودی داشته باشد، مهارت های اجتماعی در وی رشد نمی یابد.

ویژگی و مشخصه کلی کودکان خجالتی

• نسبت به بچه های دیگر خجالت می کشند
  
• عصبی هستند
  
• می ترسند و چیزهای زیادی برای گفتن به بچه های دیگر ندارند
  
• تنها بازی می کنند
  
• لرزیدن صدا، قرمز شدن صورت و لکنت
  
• عزت نفس و بی اهمیت بودن
  
  

راهکارهایی برای اجتماعی کردن کودک خجالتی

1. به کودک برچسب خجالتی بودن نزنید

بهتر است بدانید با بچه خجالتی چگونه رفتار کنیم، وقتی که در حضور فرزندتان به دیگران می گویید که فرزند من خجالتی است و احساس شرمندگی می کنید در واقع به او این پیام را می دهید که چیز غیر طبیعی در وجود اوست، و همین موضوع باعث می شود کودک احساس گناه کند. بیان این جملات حتی توجیهی برای او می شود تا نخواهد تغییر کند و از هر موقعیت اجتماعی که برایش سخت است، بگریزد. بعدا یک کار مثبت او را یادآوری کنید، برای مثال بگویید: «تو مهمونی دیشب، چقدر عالی به دوستت کمک کردی.» کارها و رفتارهای مثبت او را ببینید و آن ها را تشویق کنید. این کار باعث می شود اعتماد به نفس کودک در جمع های بزرگ بالا رود.

2. دلایل اضطراب کودک را بر طرف کنید

یکی از دلایل ترس و اضطراب کودک برخورد با غریبه هاست. علائم اضطراب در کودکان می تواند بخشی از این خجالت باشد. به عنوان مثال وقتی کودک برای اولین بار به یک جشن تولد دعوت می شود، به خاطر اینکه تصوری از فضای آنجا ندارد، دچار استرس می شود. چرخیدن بچه دور خودش می تواند علامتی از خجالت و اضطراب باشد. شما می توانید به همراه فرزند تان یک هفته قبل از تولد او را به خانه دوستش ببرید و با والدین او آشنا کنید. درباره موقعیت هایی مثل دندانپزشکی یا رفتن به آرایشگاه هم این شرایط صادق است. حواستان باشد که در تجربه های تازه آمادگی قبلی دادن به کودک، بهترین راهکار است.

3. مهارت های اجتماعی را به کودک آموزش دهید

مهارت های اجتماعی زیادی را می توانید به کودک آموزش دهید تا بر خجالت خود غلبه کند. دلیل خجالتی بودن را از بین ببرید. به او یاد بدهید که چگونه:
با افراد جدید ملاقات کند، به دیگران خوشامد بگوید، گفتگوها را آغاز کند، در بازی شرکت کند، ارتباط چشمی برقرار کند و شنونده خوبی باشد.
به او یاد دهید چطور از عبارت های خاص مانند "سلام، اسم من..." و "آیا من هم می توانم بازی کنم؟ " استفاده کند.

4. عزت نفس کودک را بسازید

کودکانی که احساس خوبی نسبت به خود دارند، کم تر خجالتی هستند.
نقاط قوت فرزند تان را مشخص کنید و آن ها را بسازید. آیا او خلاق است؟ ورزش کار است؟ ترویج این مهارت ها به کودک امکان می دهد که خود را فردی با استعداد و توانا ببیند. این حس اعتماد می تواند به او کمک کند تا در موقعیت های اجتماعی شجاع تر شود.کودک خجالتی در آینده دچار آسیب هایی خواهد شد.

عزت نفس کودکان و معرفی کتاب عزت نفس

5. آموزش مسئولیت پذیری به کودک

از دیگر راه های درمان خجالتی بودن کودک دادن مسئولیت به اوست، به کودک مسئولیت بدهید ولی او را با دیگران مقایسه نکنید و شرایطی فراهم کنید تا بتواند از پس آن مسئولیت بربیاید. حتی اگر شکست خورد شکست او را با دیگر کودکان مقایسه نکنید بلکه به پیشرفت او در مقایسه با رفتارهای گذشته اهمیت بدهید.

6. بدبینی را در کودکتان از بین ببرید

معمولا کودکان خجالتی دارای افکار منفی هستند. مثلا فکر می کنند که کسی دوست ندارد با آن ها بازی کند یا بچه ها از آن ها خوششان نمی آید. تلاش کنید؛ افکار مثبت را جایگزین این افکار منفی کنید. به او بگویید که خیلی خوب می تواند با بچه ها بازی کند و دل دیگران جا باز کند. کودک را تشویق کنید که خودش را باور کند و یاد بگیرد چگونه خجالت نکشیم!

7. اشتباهات کودکتان را بپذیرید

یکی دیگر از دلایل خجالت در کودکان سرزنش و تحقیر آن ها به خصوص در جمع است. همین باعث می شود که کودک ترجیح دهد از جمع کناره گیری کند و اصلا کاری انجام ندهد تا تنبیه نشود. یادتان باشد که فرصت تجربه کردن را نباید از کودک تان بگیرید. به او جسارت و شجاعت اشتباه کردن و عذرخواهی در زندگی روزمره را بیاموزید؛ چرا که از قدیم گفته اند املای نا نوشته غلط ندارد. درعوض در جمع از او تعریف کنید زیرا که موجب می شود کم کم خجالت در وجود و از بین رفته و بتواند با دیگران به خوبی ارتباط برقرار نماید.

8. با فرزندتان همدلی کنید

حتما با کودک تان در یک محیط خلوت صحبت کنید و به حرف هایش درباره این مسئله خوب گوش بدهید. به او بگویید که وقتی خود تان هم کودک بودید، این موقعیت ها را تجربه کرده اید. اجازه دهید بداند که شما شرایط او را درک می کنید. او را تشویق به انجام کارهایی که به آن ها علاقه مند است، بکنید. بالابردن اعتماد به نفس کودک باعث می شود که بیشتر خودش را در جمع های مختلف نشان دهد و به دنبال موفقیت های بیشتر باشد.

9. در مقابل کار های خوب او واکنش نشان دهید

کودکان معمولاً دوست دارند که والدین شان توجه بسیار زیادی نسبت به آن ها داشته باشند؛ اگر کودک تان کار خوبی انجام می دهد، سعی کنید به بهترین شکل ممکن او را تشویق نمایید. شاید در نظر شما کشیدن یک نقاشی و یا غذا خوردن درست و صحیح کارهای کوچکی به نظر برسند، اما کودک شما در سنی قرار دارد که در دنیای خود با انجام دادن این کارها تبدیل به یک قهرمان می شود و این شما هستید که باید این احساس قهرمان بودن را با تشویق و توجه مناسب در وجود او ایجاد کنید.

چند توصیه...

با صرف زمان و تلاش، کودک خجالتی می تواند برقراری ارتباط با مردم را یاد بگیرد و تجربیات لذت بخشی کسب کند. ممکن است خجالت به طور کامل از خلق و خوی کودک حذف نشود، اما شما، به عنوان والدین، می توانید با پشتیبانی هیجانی و دادن اعتماد به نفس به پیشرفت او کمک کنید.
در پایان به یاد داشته باشید که خجالتی بودن همیشه هم ویژگی بد و نامطلوبی نیست؛ این ویژگی به همراه خود صفات دیگری را هم می آورد که مثبت و مطلوب هستند مثلا احتیاط بیشتر، مشاهده دقیق تر و گوش دادن بهتر به گفته های اطرافیان. حتی گفته می شود کودکانی که خجالتی هستند، در آینده گوش شنوای بهتر و دوستان وفادارتری خواهند شد.
ضمن اینکه اگر نتوانستید خودتان به تنهایی این مشکل را حل کنید، حتماً از روانشناس کمک بگیرید.