لکنت زبان و رفتار صحیح با کودک

لکنت زبان اختلالی است که حدود 5 تا 10 درصد از کودکان دچار آن شده و باعث ایجاد نگرانی برای آن ها و خانواده هایشان می شود.

طبیعی است که کودک بین 2 تا 5 سال دچار لکنت موقت شود. این زمان، دوره بسیار مهمی در رشد گفتار و زبان است. لکنت زبان ممکن است چند هفته یا چند ماه ادامه یابد. بیشتر لکنت زبان ها با بزرگ شدن کودک از بین می روند و به ندرت اتفاق می افتد که لکنت زبان تا بزرگسالی ادامه پیدا کند.

لکنت زبان

گرفتگی زبان یا لکنت زبان در کودکان یک اختلال گفتاری است. لکنت زبان کودک در واقع یک وقفه در جریان صحبت کردن است. کودکی که لکنت دارد با اینکه می داند دقیقا چه می خواهد بگوید به یکباره خود را در حال تکرار، قفل یا کشیده گویی صداها می بیند. این در حالی است که قبلا این مشکل را نداشته و پس از وقوع یک حادثه مشخص یا نا مشخص بروز می کند.
متاسفانه تحقیقات مختلف، هنوز نتوانستند یک علت مشخص برای بروز گرفتگی و قفل شدگی گفتار پیدا کنند. برخی از تحقیقات ارتباطی بین ژنتیک و ویژگی های شخصیتی در بین این کودکان پیدا کرده اند.

برخی دلایل لکنت زبان

• ژنتیک یا سابقه ی خانوادگی در لکنت زبان.
  
• عوامل عصبی.
  
• ضربه شدید عاطفی و یا ترس شدید و از دست دادن یکی از عزیزان.
  
• آسیب های مغزی ناشی از سکته مغزی یا تشنج می تواند باعث لکنت شود.
  
• حتی بعضی اوقات قرار گرفتن کودک در شرایط چالش برانگیزی مثل سخنرانی در جمع می تواند احتمال وقوع لکنت زبان در او را افزایش دهد بدون این که خودش از وجود آن مطلع باشد.
  

علائم لکنت زبان

• بعضی بخش های کلمات، جملات یا عبارات را تکرار می کنند.
  
• برخی از حروف را کش می دهند.
  
• بجای بعضی حروف صداهایی غیر مرتبط در می آورند.
  
• مکث بیشتر در تلفظ حروف: ک، ت و گ.
  
• ناامیدی به علت تلاش زیاد برای صحبت کردن
  
• علائم و نشانه های ثانویه از قبیل چشمک زدن، حالات خاص صورت یا تکان دادن پاها در هنگام تلاش برای بیان کردن کلمات
  
• وارد کردن صداهایی مثل اوم یا اِ، هنگام حرف زدن برای رها شدن، پنهان کردن یا تصحیح مشکل گفتاری
  
• زمانی که لکنت زبان کودکی ریشه در روان و اوضاع روحی او، مثل ترس یا اضطراب، داشته باشد کودک می تواند علائم دیگری مثل تغییرات جسمی، تیک عصبی در صورت خصوصا در گوشه چشم و لب، لرزش لب، پلک زدن بیش از حد، تنش در صورت، لرزش بخش های فوقانی بدن و ناامیدی موقع ارتباط برقرار کردن نشان دهد.
  

لکنت زبان در چه سنی ایجاد می شود؟

دقت کنید که لکنت زبان می تواند در هر سنی ایجاد شود. اما بر اساس آمار موجود، لکنت زبان کودکان معمولاً بین دو تا پنج سالگی بروز می کند. همچنین در حدود شش یا هفت سالگی با شروع مدرسه، به دلیل شرایط هیجانی و افزایش اضطراب ها، احتمال دارد بروز لکنت در یک کودک دبستانی بیشتر هم بشود.
لکنت زبان در این سنین ممکن است موقتی باشد و یا دائمی شود.
لکنت زبان با گیر کردن زبان متفاوت است.
گیر کردن زبان روی کلمات لزوماً نشان دهنده وجود مشکل نیست، به خصوص در سن زیر سه سال. گیر کردن موقتی زبان کودکان می تواند مرحله ای نرمال و طبیعی باشد، به ویژه وقتی مهارت های فکری و زبانی کودک با سرعت بیشتری از مهارت های گفتاری و مهارت های حرکتی ظریف او رشد می کند. همچنین گاهی اوقات او برای گفتن چیزی که در ذهنش است چنان هیجان زده است که نمی تواند کلمات را با سرعت کافی به زبان بیاورد. متوجه شدید که این گیر کردن موقتی زبان با لکنت زبان فرق دارد.

مراجعه به پزشک و گفتار درمانی

تصمیم گیری در مورد اینکه آیا کودک خود را به گفتاردرمانی ببرید یا نه، تصمیم دشواری است. بسیاری از والدین نگرانند که بردن کودک برای معالجه باعث افزایش آگاهی او در مورد لکنت و در نتیجه تأثیر منفی بر روی او می شود، یا برخی در مورد زمان مناسب برای شروع درمان کودک خود اطمینان کافی ندارند، به خصوص وقتی که نظرات گمراه کننده "صبر کنید" و ببینید" چه می شود را می شنوند. علاوه بر سردرگمی، تحقیقات حاکی از آن است که تا 70٪ از کل کودکانی که دچار لکنت می شوند، بدون گفتاردرمانی، خود به خود خوب می شوند. البته، تحقیقات همچنین نشان می دهند که اگر کودکی بیش از یک سال لکنت داشته باشد، احتمال اینکه بدون هیچ گونه گفتاردرمانی خوب شود، کاهش می یابد.
اما ما توصیه می کنیم علاوه بر درمان های خانگی، کودک را نزد پزشک مناسب ببرید. ممکن است با تجویز دارویی کودک شما زودتر بهبود یابد. البته آرامش خود را حفظ کنید و نزد پزشک کودک خود را مضطرب نکنید.

رفتار صحیح با کودکی که لکنت زبان دارد

• از ترساندن، تهدید و تنبیه بدنی کودک به شدت پرهیز کنید، این رفتارهای غلط تربیتی، مشکل را چند برابر می کند.
  
• به فرزند خود نگویید: «خیلی کندی» یا «این غلطه، دوباره بگو»؛ حتی با قصد کمک، این کار می تواند مشکل را بدتر کند. یا به فرزندتان نگویید که قبل از صحبت کردن فکر کند.
  
• وسط حرفهای کودک نپرید. برخی از والدین پس از مشاهده لکنت کودک به امید کمک به فرزندشان وسط حرف او می پرند و می خواهند جمله یا کلمه مورد نظر خودشان بگویند. اینکار بشدت اعتماد به نفس کودک را کاهش می دهد و در آینده ترس او را از آن کلمات بیشتر می کند.
  
• هرگز به او نگویید که چه کار کند تا لکنت نداشته باشد. تا زمان مراجعه به آسیب شناس گفتار و زبان (گفتار درمانگر) از هرگونه خود درمانی برای کودک خود پرهیز کنید. عباراتی نظیر آروم حرف بزن، آهسته تر بگو، نفس عمیق بکش، نه تنها کمکی به کودکتان نمی کند بلکه سبب آگاهی کودک از لکنتش و شدید تر شدن لکنت می شود.
  
• به فرزندتان نشان دهید که مشتاق شنیدن هستید. می توانید از طریق زبان بدن نشان بدهید که کاملا به حرف های او گوش می کنید. او باید بداند که شما به معنای حرف های او و نه شیوه حرف زدن او گوش می دهید. وقتی که صحبت می کند با حفظ تماس چشمی، لبخند بزنید و مشتاقانه به صحبت هایش گوش کنید.
  
• از کلمات و جملات ساده و قابل فهم استفاده کنید.
  
• زمان هایی را برای خود و فرزندتان اختصاص دهید.

کارهای خلاقانه

پیاده روی با کودک و گذاشتن این قانون که برای قدم برداشتن باید هر بار یک کلمه را صحیح بیان کند.
درخواست از کودک برای باد کردن بادکنک زیرا با این کار تنفس او و همچنین عضلات دهان و لبش تقویت می شود.
ترغیب کودک به یادگیری ساز دهنی که همان کار تقویت تنفس و عضلات را انجام می دهد.
کشیدن اشکال روی فلش کارت، تقاضا از کودک برای خواندن هر چه سریع تر آن و بیشتر کردن سرعت در هر راند.
طراحی بازی لی لی به نحوی که با رسیدن به هر خانه کودک باید کلمه ای که از قبل تعیین شده را بگوید تا بتواند به خانه ی بعدی رود. در نتیجه در انتهای هر راند هر کلمه 9 مرتبه ادا شده است.
خواندن کتاب و تعریف کردن داستان
حفظ کردن موسیقی های مورد علاقه اش

فرزندتان را همانطور که هست بپذیرید

بسیاری از کودکانی که از لکنت خود، آگاهی دارند بخاطر شیوه حرف زدن خود، احساس شرم می کنند. سعی کنید والدین حمایتگر و صبور برای آن ها باشید. با رفتار خود به او بفهمانید که این فقط یک مشکل گفتاری است.
سعی کنید اعتماد به نفس کودک خود را تقویت کنید. تا از صحبت کردن در جمع خجالت نکشد و در روابط اجتماعی اش به مشکل نخورد. همچنین به او برچسب نزنید و دائم ایراداتش را بیان نکنید.

هیجان و استرس را در خانه کم کنید

فیلم های ترسناک: فیلم های ترسناک و هیجان انگیز باعث افزایش استرس و هیجان فرزندتان می شوند.
دعوای والدین: یکی از عوامل تشدید لکنت زبان اختلافات والدین است. برخی از مواقع اختلاف والدین بسیار کم است اما کودک بسیار حساس است و بسیار نگران می شود. توصیه می شود اختلافات خود را کم و در مقابل کودک بروز ندهید.
بازی های گوشی: هر چقدر بتوانید زمان استفاده فرزندتان از گوشی را کم کنید برای او بهتر خواهد بود.

توصیه های نهایی

نگرانی خود را کم کنید. یادتان باشد شما نباید کودک خود را سرزنش کنید. بخاطر لکنت زبان او، کودکی مضطرب، خجالتی، ترسو و اعتماد به نفس کم بار نیاورید. همانطور که خواندید اکثر مواقع موقتی می باشد پس بهترین رفتار را با کودک خود داشته باشید. نگرانی والدین و تلاش آن ها برای رفع این مشکل گفتاری، موجب افزایش حساسیت و نگرانی کودک می شود. این نگرانی سبب آگاهی کودک از گرفتگی زبانش می شود. در صورتی که کودک نسبت به مشکل گفتاری اش حساس شود، مشکلات او در صحبت کردن تشدید پیدا می کند. قفل ها و گرفتگی صدا های کودک ارادی نیست. با آرامش به حرف هایش گوش کنید.