شپش سر در کودکان

شپش سر از جمله مشکلات شایعی است که در میان کودکان و در سنین مدرسه مشاهده می شود و از آن جایی که به شدت مسری است، می تواند خانواده ها و دیگر همکلاسی ها را نیز درگیر کند.

شپش سر در کودکان ممکن است یک مشکل جدی نباشد، اما مطمئناً آزار دهنده و مسری است. این انگل های ریز مانند دانه کنجد به نظر می رسند، روی پوست سر می مانند، با مقدار کمی خون تغذیه می کنند و حدود 28 روز زنده می مانند. در این دوره، بزاق آن ها باعث تحریک پوست سر و ایجاد خارش می شود که ممکن است منجر به عفونت پوستی شود.
والدین شپش سر را شرم آور و خطرناک می دانند و اغلب فکر می کنند که این ها در نتیجه بهداشت شخصی نا مناسب است، اما این طور نیست. شپش سر صرف نظر از بهداشت مو می تواند همه افراد را در هر سنی درگیر کند. جلوگیری از شیوع آن ها بهترین راه برای جلوگیری از آن ها است.چرا که عدم درمان یا اقدامات درمانی نا مناسب می تواند آلودگی مجدد با شپش را به همراه داشته باشد.

شپش چیست؟

شپش های سر انگل های کوچکی هستند که روی سر انسان زندگی می کنند. آن ها با خوردن مقادیر اندکی خون از پوست سر زندگی و رشد می کنند و با گذاشتن تخم های خود در مو ها تولید مثل می کنند. شاید عجیب باشد، اما شپش های سر بیماری ها را منتقل نمی کنند.
شپش های بالغ شش پا دارند و به اندازه ی یک دانه ی کنجد هستند. توصیفات متفاوتی از رنگ آن ها وجود دارد، اما معمولاً در طیف بژ تا خاکستری هستند و ممکن است هنگام تغذیه رنگشان به میزان قابل توجهی تیره تر شود.شپش ها در رنگ های قهوه ای، زرد و یا خاکستری شناسایی شده اند و ممکن است مابین ابرو و مژه ها نیز یافت شوند. علت سخت بودن رهایی از این حشرات کوچک تولید ماده ی چسبناکی است که باعث چسبیدن تخم شپش ها به ریشه مو می شوند. حرکت و نیش این حشره بر روی کف سر خارش و زخم ایجاد می کند.

تشخیص شوره از تخم شپش

گاهی شوره سر و تخم شپش از یکدیگر قابل تشخیص نیستند اما شوره سر را می توان به راحتی از موها جدا کرد اما تخم شپش به علت چسبندگی که دارد به سختی می توان آن ها را از موها خارج کرد.
در بعضی موارد کسی که مبتلا به شپش می شود تا زمانی که علائم شدت بگیرند اصلا از این موضوع خبردار نمی شود.

تشخیص شپش سر در کودکان چگونه است؟

یکی از اولین علائم شپش سر، خارش پوست سر است، اما حتی ممکن است شما شپش سر داشته باشید اما هیچ علائمی نداشته باشید. بیشتر خارش هایی که در ناحیه پوست سر ایجاد می شوند به علت شپش سر نیستند. اگر فرزند شما خارش پوست سر دارد و یا درگذشته در معرض شپش سر قرارگرفته است، بلافاصله موها و کف سر او را بررسی کنید. در صورتی که تا الان متوجه شپش روی سر کودکتان نشده اید، مجددا یک هفته دیگر کف سر او را با دقت بررسی کنید.

با دقت مو ها را نگاه کنید و به دنبال شپش های زنده و یا تخم شپش باشید. اگر فقط تخم شپش ها را پیدا کنید، ممکن است کودک شما شپش سر نداشته باشد. معمولاً کودکان بیشتراز 10 تا 20 شپش زنده بر روی سر ندارند.

• از آنجا که شپش بسیار کوچک است، بررسی پوست سر در محیطی که نور مناسب دارد، مهم است.
• شپش های سر سریع حرکت می کنند و به سختی قابل دیدن هستند. ممکن است در هنگام معاینه شما فقط حرکت چیزی را ببینید و شپش واقعی را تشخیص ندهید. شپش ها معمولاً بسیار نزدیک به پوست سر، در پایین گردن و پشت گوش دیده می شوند.
• برای پیدا کردن تخم شپش، موها را به قسمت های کوچک تقسیم کنید، از یک طرف سر به طرف دیگر حرکت کنید. به دقت پوست سر را نگاه کنید. اگر فقط تخم شپش پیدا کردید و شپش زنده و بالغ پیدا نکردید، هر روز به مدت 1 هفته دوباره بررسی کنید تا مطمئن شوید شپش زنده بر روی پوست سر وجود ندارد.

سیکل زندگی شپش های سر چگونه است؟

هر یک از شپش های سر حدود 28 روز زنده می مانند. آن ها در 3 مرحله رشد می کنند: تخم(که به آن نیت نیز گفته می شود)، لارو یا شفیره و شپش بالغ.

• تخم شپش یا نیت: تخم ها در مدت 6 تا 9 روز باز می شوند و لارو شپش از درون آن ها بیرون می آید. تخم ها معمولاً در فاصله 4 تا 6 میلی متری پوست سر یافت می شوند و اگر در فاصله دور تر باشند، زنده نمی مانند.
• لارو یا شفیره: لارو یا شفیره به لحاظ ظاهری شبیه شپش بالغ است اما بسیار کوچک تر است(به اندازه نوک سنجاق(1.5 میلی متر)). لارو ها پس از گذشت 7 روز از بیرون آمدن از تخم، بالغ می شوند.
• شپش بالغ: شپش های بالغ می توانند بسیارسریع تکثیر شوند و هر شپش می تواند تا 10 تخم در روز بگذارد. فقط حدود 12 تا 14 روز طول می کشد تا تخم هایی که شپش گذاشته اند، بیرون آمده و بالغ شوند.
• اگر شپش سر درمان نشود، این چرخه هر 3 هفته یکبار تکرار می شود.

چه کسانی بیشتر شپش می گیرند؟

شپش سر بیشتر در میان کودکان سن پیش دبستانی و دبستانی و خانواده ها و مراقبان آن ها رایج است. برخی مطالعات نشان می دهد که دختران بیشتر از پسران شپش می گیرند و این ممکن است به این دلیل باشد که آن ها تماس سر با سر بیشتری با یکدیگر دارند و موهای بلند تر آن ها گرما و تاریکی بیشتری را یعنی دقیقاً دو چیزی که شپش ها خیلی دوست دارند فراهم می آورد.

آیا بروز شپش در شرایط غیر بهداشتی رایج تر است؟

این یک باور کامل و دقیق نیست که شپش نتیجه ی مستقیم بهداشت ضعیف یا فقر است. شپش های سر انگل هایی هستند که به تمام افراد شانس ابتلای برابر می دهند. آن ها مو های تمیز و مو های کثیف را به یک اندازه دوست دارند و حتی در ثروتمند ترین جوامع هم می توانند گسترش یابند. بنابراین، وقتی شپش گسترش می یابد و اصطلاحاً اپیدمی می شود، گناه هیچ کودک یا والدینی نیست.

داروی شپش سر کودکان و راه های از بین بردن شپش سر کودکان:

لوسیون 4 درصد (4٪) دایمتیکون - برای از بین بردن شپش سر
لوسیون 4 درصد (4٪) دایمتیکون یک درمان بسیار موثر شپش سر است که پزشک خانواده می تواند تجویز کند. فقط باید دو بار آن را روی سر کودک خود بگذارید - باید هفته ای 1 بار از آن استفاده کنید.

درمان های خانگی:

• 1 لیوان سرکه (200 میلی لیتر) با10 قطره روغن درخت چایهر دو مواد را مخلوط کرده و در یک بطری اسپری بریزید.
• 1 لیوان سرکه (200 میلی لیتر)،1 حبه سیر با10 قطره از روغن اکالیپتوس را به خوبی هم بزنید و آن را در یک ظرف بگذارید. روغن اوکالیپتوس را نیز اضافه کنید. قبل از استفاده تکان دهید.
• 1 لیوان سرکه (200 میلی لیتر) و1/2 لیوان روغن نارگیل ( 100 گرم )هر دو مواد را باهم مخلوط کنید و آنها را در یک شیشه بریزید.روغن نارگیل باید در درجه 23° جامد بماند.

نکات ایمنی در درمان شپش

• در صورتی که باردار هستید یا در دوران شیردهی هستید چه برای مصرف دارو برای خودتان و چه برای اعمال دارو روی سر کودکتان، حتماً باید از قبل با پزشک مشورت کنید.
• هرگز روی سر کودک کیسه پلاستیکی قرار ندهید.
• دستورالعمل های روی بسته بندی دارو را مطالعه کرده و دقیقاً همانطور که نوشته شده دنبال کنید.

روش شانه کردن برای بیرون کردن شپش چگونه است؟

شانه مخصوص ضد شپش به دو منظور کاربرد دارد: برای بررسی مو ها و تشخیص وجود تخم شپش یا شپش در سر و برای خارج کردن تخم، پوسته ی تخم و شپش های مرده از سر پس از درمان کامل شپش. توجه داشته باشید که روش شانه کردن به تنهایی برای از بین بردن شپش سر کمکی نمی کند.

• موهای فرزند خود را خیس کنید.
• از یک شانه با دندانه ریز استفاده کنید و مو های فرزند خود را به قسمت های کوچک تقسیم بندی کنید.
• هر قسمت را جداگانه بردارید و با شانه مخصوص ضد شپش شانه بزنید. بعد از هر بار کشیدن شانه روی موها، شانه رو روی یک دستمال مرطوب پاک کنید و هر بار پس از شانه زدن، هم پوست سر، هم شانه و هم دستمال را با دقت بررسی کنید.
• مراحل 2 و 3 را تکرار کنید تا تمام مو های کودک خود را شانه کنید.

چگونه می توان از شپش موی سر در کودکان جلوگیری کرد؟

به کودک خود بیاموزید که از تماس نزدیک سر خود به سر دوستان و همکلاسی هایش جلوگیری کند و همچنین برای جلوگیری از ابتلا به شپش سر در کودکان، آن ها نباید از شانه، برس مو، کلاه پشمی زمستانی، کلاه یا لوازم جانبی مو به صورت مشترک با کسی استفاده کنند.