صافی کف پا در کودکان 0 تا 3 سال

صافی کف پا با دفورمیتی مچ پا در کودکان چگونه ایجاد شده و راه های درمان آن چیست؟

صافی کف پا یک اختلال بسیار شایع است و اغلب از دوران نوزادی شروع می شود. از شایع ترین مسائل ارتوپدی است که در طب اطفال دیده می شود. برخی از ساختارهای پا از قبیل عضلات، رباط و تاندون هایی که وظیفه به وجود آوردن قوس کف پا را دارند در هنگام تولد به طور صحیح شکل نمی گیرند. همه ی کودکان با کف پای صاف به دنیا می آیند و بیشتر از 30 درصد آن ها دارای چرخش استخوان پاشنه به سمت خارج در بدو تولد هستند. این عارضه غالبا دردناک نبوده و عموما بدون درمان بهبود می یابد، هر چند در موارد نادر ممکن است نیاز به گرفتن گچ اصلاحی برای بهبود آن باشد.

قوس کف پا چه می کند؟

تقریباً 20-30٪ از جمعیت جهان از صافی کف پا رنج می برند. افرادی که دچار آن هستند در معرض خطر بیشتری برای درد زانو، لگن و کمر قرار دارند.

قوس کف پا در هنگام راه رفتن از پاها محافظت می کند و به توزیع وزن بدن در پا و کف پا می پردازد و به این ترتیب فرد می تواند بر روی سطوح مختلف تعادل مناسبی داشته باشد. به محض اینکه کودک شروع به ایستادن و راه رفتن می کند (حدودا از یک سالگی)، به تدریج تا 7_8 سالگی عضلات، رباط ها و تاندون های پا تکامل پیدا کرده و به تدریج قوس کف پا شروع به ظاهر شدن تشکیل شدن می کند. در برخی از کودکان بعد از این سنین نیز قوس ایجاد نشده و همچنان کف پا صاف می ماند، که در کودکانی با سابقه ی فامیلی (پدر یا مادر هم دچار صافی کف پا هستند) یک امر طبیعی می باشد. اما در 80_90 درصد موارد قوس کف پا در سنین 7_8 سالگی ایجاد می گردد.

انواع صافی کف پای کودک

مهم ترین نکته در بررسی کف پای صاف برای متخصصین اطفال تشخیص نوع انعطاف پذیر و غیر انعطاف پذیر صافی کف پا می باشد. همچنین باید بین انواع دردناک و بدون درد نیز فرق قائل شد.

کف پای انعطاف پذیر

بیشتر موارد کف پای صاف که به متخصصین اطفال مراجعه می کنند از نوع انعطاف پذیر بوده که نیاز به درمان ندارند. در این حالت انعطاف پذیری انگشتان پا و رباط کف پا نیز زیاد است. در صافی کف پای انعطاف پذیر زمانی که کودک کف پا را روی زمین می گذارد، قوس کف پا از بین رفته و کف پا کاملا روی زمین می خوابد و حتی کمی هم به سمت داخل بر می گردد، اما زمانی که کودک روی سر پنجه بلند می شود (روی کف پا تحمل وزن نمی کند) قوس کف پا ایجاد می گردد.

خرید لباس عید 1402 بچه گانه

کف پای سفت

اما در نوع صافی کف پای سفت یا غیر انعطاف پذیر، چه در حالت ایستاده و چه در حالتی که روی پا وزن نینداخته باشد قوس کف پا وجود ندارد. در واقع تا سنین 3_4 سالگی کف پای صاف انعطاف پذیر نیاز به درمان خاصی ندارد و می توان تنها به دنبال کردن و پیگیری از طرف خانواده و پزشک مخصوص هر چند ماه یک بار بسنده کرد. در صورتی که کف پای صاف از نوع سفت و دردناک باشد نیاز به درمان دارد. اگر چه در اغلب موارد کف پای صاف در کودکان، کودک بدون علامت بوده و نیاز به هیچگونه درمانی ندارد لذا در این موارد بهترین اقدام درمانی گذاشتن وقت برای متقاعد کردن خانواده ی نگران، این است که کودک نیاز به هیچ درمانی ندارد.

درمان صافی کف پا

در بعضی از موارد صافی کف پا مشکل ایجاد می کند. مثلا وقتی که والدین با کودک 3_4 ساله خود بیرون می روند و کودکشان مدام ابراز خستگی می کند و یا بعد از برگشتن به خانه کف پای کودک به دلیل درد نیاز به ماساژ دارد و درد های شبانه ایجاد می شود، در این مواقع صافی کف پا به درمان نیاز دارد.
تمرینات ورزشی و حرکات اصلاحی کمک کننده شامل موارد زیر می باشند:
لازم به ذکر است که در حین انجام این حرکات کودکتان را همراهی کنید تا برای ادامه دادن تمرینات تشویق گردد.

1- برداشتن حوله یا یک پارچه ضخیم از روی زمین توسط انگشتان پا تمرین مناسب درمان صافی کف پا می باشد.

2- بالا آوردن مچ پا که منجر به کشیدگی تاندون آشیل می گردد و درد را تسکین می دهد، زیرا در اکثر کودکانی که کف پای صاف دارند تاندون آشیل سفت می گردد. این تمرین علاوه بر تقویت تاندون، کمک به آرامش پشت پا نیز می کند.

3- بعد از قرار دادن دو دست بر روی دیوار مقابل، از کودک بخواهید به طور مستقیم زانو و انگشتان پا را پشت سر خود بکشد، دقت داشته باشید که پاشنه ی پا روی زمین باشد، سپس از کودکتان بخواهید شروع به خم شدن رو به جلو کند تا اینکه در قسمت پشت پا احساس کشیدگی کند، این موقعیت را 30_60 ثانیه نگه داشته و برای هر پا 4 بار تکرار کنید.

4- نشستن روی یک صندلی و قرار دادن یک توپ تنیس زیر پا و چرخاندن آن زیر پا (عقب و جلو بردن توپ زیر پا) می تواند تمرین مناسبی باشد. برای 2_3 دقیقه در هر پا این تمرین را تکرار کنید.

درد کف پای صاف

اگر درد شدید تر باشد بهتر است همراه با حرکات کششی یک کفی طبی داخل کفش کودک گذاشته شود و از کفش های کتانی و اسپرت که سطح اتکای بیشتری دارند استفاده گردد. در موارد خیلی شدید تر که علاوه بر درد و خستگی، منجر به ضربدری شدن زانو نیز می گردد، بهتر است از کفش طبی که توسط کارشناسان ارتوپدی فنی ساخته شده همراه با کفی استفاده گردد. این نوع کفش ها از پیچ خوردگی مکرر مچ پا که در کودکان با صافی کف پای شدید همراه با چرخش پاشنه پا به سمت خارج ایجاد می گردد، جلوگیری می کنند.

در سنین پایین اصولا جراحی انجام نمی گردد مگر اینکه همراه با صافی شدید کف پا، بیماری های سندرمیک هم تشخیص داده شوند. گاها در سنین نوجوانی و در موارد شدید که فرد به درمان های غیر جراحی نظیر ورزش و حرکات اصلاحی، کفی و کفش طبی جواب نمی دهد و درد بسیاری دارد جراحی توصیه می گردد.

چرا به صافی کف پا توجه کنیم؟

صافی کف پا در صورتیکه انعطاف پذیر و بدون درد باشد مشکلی برای زندگی رومزه فرد ایجاد نمی کند، اما به دلیل خستگی و عوارضی که در دوران جوانی و میانسالی بر روی زانوی فرد می گذارد و منجر به آرتروز زانو و یا کمر درد می گردد بهتر است در صورتیکه پس از 8 سالگی قوس پا به صورت نرمال برنگشت درمان های غیر جراحی صورت گیرد تا از آسیب به مفاصل بالایی بدن جلوپیری به عمل آورده شود. اما در کل صافی کف پای کودکان 0 تا 3 سال در صورت عدم وجود بیماری های زمینه ای و اسکلتی دیگر نیاز به نگرانی و درمان ندارد.

منبع: مرتضوی سیدمحمدجواد، اسپندار رامین، بغدادی تقی. چگونگی برخورد با صافی کف پا در کودکان. مجله بیماریهای کودکان ایران 1386