روش هایی برای بالا بردن قدرت تحمل باخت در کودکان

تربیت فرزند بسیاری از قوانین وجود دارد که اگر از همان ابتدای کودکی به کودک آموزش داده نشود در بزرگسالی برای کودک مشکل ساز می شود.

حقیقت برد و باخت

پژوهشگران و روانشناسان معتقدند که کودکان باید با این حقیقت روبرو شوند که همیشه یکی برنده می شود و دیگری بازنده. آن ها باید به اندازه کافی خوب باشند، ولی اگر نتوانستند به نتیجه دلخواه خود برسند نباید احساس آشفتگی، پریشانی، خجالت، عصبانی، استرس و غمگینی کنند.
در این میان برخی از کودکان روحیه رقابتی تری دارند. ممکن است جنبه خشم و تهاجمی گری در آن ها بیشتر رشد کرده باشد؛ و برای بسیاری از کودکان پذیرفتن واقعیت های زندگی، کار ساده و راحتی نیست.

آیا می توان تحمل باخت در کودک را بالا برد؟

تربیت فرزند بسیاری از قوانین وجود دارد که اگر از همان ابتدای کودکی به کودک آموزش داده نشود در بزرگسالی برای کودک مشکل ساز می شود. برد و باخت در زندگی هر فردی وجود دارد که باید در مقابل آن ها واکنش های صحیحی را انجام داد و بهتر است در کودکان این امر نهادینه شود. از دست دادن یک اتفاق طبیعی در زندگی است که همه آدم ها آن را تجربه کرده اند. از دست دادن اسباب بازی های کودکی، از دست دادن هم بازی ها و خیلی از موارد دیگر که از کودکی تا بزرگسالی همراه انسان است. باخت در زندگی یا از دست دادن جایگاه برنده بودن هم نمونه ای از همین از دست دادن های طبیعی زندگی است اما تحمل باخت برای بعضی از کودکان بسیار دشوار است.
کودکانی که تحمل باختن را ندارند، بسیار زیادند، اما علی رغم این مسئله به جرأت می توان گفت که این عادت و رفتار در کودکان قابل تغییر است ولی این تغییر نیاز به همکاری و تلاش زیاد شما دارد تحمل شکست برای هیچ کس لذت بخش و خوشایند نیست، پس نمی توان از فرزندتان انتظار داشت که قادر به درک آن باشند، اما واقعیت این است که زندگی مقوله ای سخت و پیچیده است و همه ما باید طعم از دست دادن و شکست خوردن را در زندگی بچشیم.

رفتار نادرست والدین

پدر و مادر ها اگر برای تلاش و زحمت فرزند خود ارزش قائل باشند، کودکان نیز با این واقعیت ها راحت تر کنار می آیند. بسیاری ازپدر و مادرها شکایت دارند که نمی توانند با فرزند خود بازی کنند، چرا که چرا که فرزندشان به هنگام باخت عصبانی می شود و رفتارهای نامناسب از خود نشان می دهد. برخی از آنها تلاش می کنند در موقعیتی که برای آنها ایجاد تهدید می کند، قرار نگیرند، پس در رقابت ها شرکت نمی کنند.
در بیشتر مواقع ما بزرگ ترها تشنه بردن و پیروز شدن هستیم و فرزندانمان در می یابند که در صورت بردن به آنها افتخار می کنیم. برخی از ما والدین روحیه رقابتی داریم و همین رفتارمان الگوی فرزندانمون می شود. ما به آنها می گوییم که تلاش کودک برایمان اهمیت بیشتری دارد، اینکه ببرد یا ببازد مهم نیست اینکه تلاشش را کرده باشد، مهم است ولی در عمل خلاف آن را ثابت می کنیم و نشان می دهیم که برنده شدن چقدر مهم است.

رفتار صحیح والدین

یکی از کارهایی که در این باره می توانید انجام دهید، این است که در ابتدا هنگامی که می خواهید یک بازی را به فرزند خود یاد بدهید. اجازه بدهید که او برنده شود. قرار نیست که از همان اول واقعی بازی کنید و به او شکست خوردن را یاد بدهید. کودک شما نیاز دارد که با حس بهتری بازی را آغاز کند و با شجاعت بیشتری بازی کند. حس پیروزی در ابتدا به آن ها حس رقابت می دهد و به همین علت از بازی کردن بیشتر لذت می برند. اگر کودک تان بیش از حد بازی را جدی گرفته است و واکنش نشان می دهد و بسیار آشفته و یا غمگین می شود، بازی را متوقف کنید و بگذارید در یک زمان دیگر که شرایط بهتر شد، بازی کند.
برخی از کودکان قادر هستند شکست به خواهر و برادرهایشان را تحمل کنند، ولی از دوستان شان نه و برعکس و به همین علت وارد جر و بحث و دعوا می شوند.
بازی های گروهی و تیمی در این رابطه بسیار موثر هستند و مفهوم برد و باخت را بهتر به کودک یاد می دهند. آن ها ناامیدی در اثر شکست را در بازی ها و رقابت های گروهی با سایر هم گروهی های خود تحمل می کنند بنابراین رفتار معقول تری خواهند داشت. اجازه بدهید که فرزندتان احساسات و ناامیدی هایش را بیان کند و واکنش نشان دهد و با این حس نیز آشنا شود.قضاوت کردن و نصیحت های شما بی فایده خواهند بود. بعد از آنکه حس تلخ آن ها سپری شد و به حالت معمول برگشتند، می توانید با آن ها حرف بزنید و ارزش های واقعی را برایشان توصیف کنید.

کودکان در چه سنی نسبت به شکست یا پیروزی حساس می شوند؟

کودک در سن 1‎/5 تا 2 سالگی به معنای واقعی، مفهوم بازی و روش های بازی کردن را یاد می گیرد. او یاد می گیرد که چگونه از اسباب بازی هایش استفاده کرده و چگونه به صورت نظام دار با آن ها بازی کند. اگر نظاره گر بازی کودکان باشید، متوجه خواهید شد که او بارها با قطعات مختلف، اشکال گوناگون ساخته و آن ها را خراب می کند و خراب شدن و از بین رفتن شکل ها، برای او لذت بخش است اما زمانی که کودک، بازی های اجتماعی خود را از سن پنج سالگی شروع می کند، بازی شکل دیگری گرفته و معنا و مفهوم دیگری پیدا خواهد کرد. در این مرحله کودک در عرصه رقابت قرار می گیرد و واژه های «برد» و «باخت» برای او معنا دار می شود.

نحوه آموزش تحمل باخت به کودکان

• دلیل این امر این است که آن ها خودباوری و اعتماد به نفس پایینی دارند و احساس منفی درباره خود دارند که باید تلاش نمود تا اعتماد به نفس او را بالابرید.
  
• هیچ وقت فرزند خود را با هم سن و سالانش و خواهر یا برادرش مقایسه نکنید.
  
• بیشتر بازی های غیر رقابتی را در لیست بازی هایش قرار دهید.
  
• بهتر است بی ارزش بودن باخت را در روش هایی به صورت عملی به او بیاموزید.
  
• برای کودکتان توضیح بدهید که شکست بخشی از زندگی است و ممکن است برای هر کسی اتفاق بیافتد. سعی کنید درباره شکست هایی که در زندگی متحمل شده اید با او صحبت کنید. در این صورت کودک شما متوجه می شود که شکست برای همه وجود دارد و تنها مختص او نیست، به همین دلیل راحت تر با آن کنار می آید.
  
• گاهی اوقات ترس از باخت و نا امیدی ناشی از آن به گونه ای در وجود کودک ریشه می دواند که باعث می شود او عملاً قادر به انجام هیچ کاری نباشد، در این مواقع حتی اگر کودک نشانه ای از اضطراب هم نداشته باشد باز ممکن است، اضطراب در وجود او نهادینه شده باشد. شما باید در این زمان با کمک یک روانشناس به فرزند تان کمک کنید تا او بتواند با باخت کنار آمده و از نو برای دست یابی به موفقیت سعی کند.
  
• با کودکتان همدلی کنید یعنی وقتی که کودک تان در مسابقه ای بازنده می شود تلاش نکنید فقط او را دلداری بدهید، بلکه سعی کنید تا جایی که می توانید با او همدلی کنید. به او بگویید که احساسش را می فهمید و او را درک می کنید.
  
• خوب است بى ‏اهمیت بودن باختن را با الگویى نیز به او نشان دهید به این صورت که وقتى در بازى مى‏بازید (و گاهى، زمینه باختن خویش را فراهم ‏آورید)، خیلى راحت بگویید: من باختم؛ اما واقعا بازى جالب و لذت ‏بخشى بود و دوباره دوست دارم که این بازی را انجام دهم.
  
• مواظب باشید که هیچ فرد بزرگسالی در خانواده، فرزندتان را با خواهر، برادر یا دوستی که بازیکن بهتری است، مقایسه نکند. جملاتی که به باخت کودک ارزش می دهند و به این منظور بیان می شوند که کودک احساس بهتری پیدا کند، در واقع وضعیت را بدتر می کنند. جملاتی مانند: «آرش هیچ وقت قبلا این بازی را انجام نداده بود» یا «تینا کوچک ترین بازیکن تیم است».
  
• بازی های گروهی را دست کم نگیرید. مخصوصا بازی هایی که کودک را به فکر وا می دارد. سعی کنید با بازی کردن خلاقیت کودک را بالا ببرید.
  

حرف آخر

همان گونه که همگی ما می دانیم باخت یک جزء جدایی ناپذیر از زندگی است. هیچ کسی نیست که ادعا کند همواره موفق بوده است. در واقع شکست پایه و اساس پیروزی محسوب می شود. اما تحمل باخت از آن رو برای کودکان دشوار تر است که آن ها روحیه حساس تری دارند به همین علت مسئولیت والدین در این زمینه سنگین تر و مهم تر است. والدین باید بدانند که کودکان فقط در صورتی موفق می شوند که بتوانند با ناکامی ها و شکست های خود روبرو شده و آن ها را قبول کنند.