پیامدهای ناشی از شب ادراری در کودکان
شب ادراری در کودکان یکی از مشکلات شایع است که میلیون ها کودک و نوجوان در هر نقطه از جهان ممکن است دچار شب ادراری شوند.
منظور از شب ادراری حالتی است که کودک شب ها نا خواسته رختخواب خود را خیس می کند. شب ادراری تقصیر کودک نیست و نباید صبح در مواجهه با ملافه ی خیس او را متهم به تنبلی کرد.
شب ادراری در کودکان چقدر رایج است؟
شب ادراری گهگاه به صورت تصادفی در میان کودکانی که تازه توالت رفتن را می آموزند، رخ می دهد. چیزی در حدود 20 درصد کودکان تا 5 سالگی و 10 درصد از آن ها تا 7 سالگی این مشکل را تجربه می کنند. این مقدار در سال های آخر نوجوانی به یک تا سه درصد می رسد. شب ادراری 2 تا 3 بار در میان پسران شایع تر از دختران است.
دلایل شب ادراری کودکان
- کودک هنوز قادر به نگه داشتن ادرار در تمام طول شب نیست؛
- وقتی مثانه پر است، کودک نمی تواند برای تخلیه بیدار بشود. برخی از کودکان نیز مثانه ای کوچک تر از هم سنین خود دارند.
- بسیاری از کودکان عادت به رفتن به دستشویی قبل از خواب ندارند. تنبلی یا بازیگوشی مانع توجه آن ها به این نکته است.
- کودک حجم زیادی از ادرار را در غروب و طول شب تولید می کند؛
- در طول روز کودک عادت رفتن به دستشویی ندارد. بسیاری از کودکان از روی عادت نیاز به تخلیه مثانه در طول روز را نادیده می گیرند و به دستشویی نمی روند و تا جایی که ممکن است، ادرارشان را نگه می دارند. همه ی والدین با صحنه هایی این چنینی آشنا هستند: کودکی که ادرارش را نگه داشته است و به خود می پیچد، پاهایش را ضربدری کرده، صورتش نشان می دهد که تحت فشار است، پیچ وتاب می خورد، بعضا چمباتمه می زند و محل ادرار را برای کنترل وضعیت فشار می دهد.
نکته مهم
اگر شب ادراری کودک شما به دلایل زیر است، حتما باید با پزشک مشورت کنید.
یبوست:
یبوست باعث می شود که روده پر از مدفوع شود. روده ی پر به مثانه فشار می آورد و فضای لازم برای کشیده و پر شدن آن محدود می شود. در نتیجه کودک حس می کند که باید مثانه را دفعات بیشتری تخلیه کند و بارها برای تخلیه مقدار کمی ادرار به سرویس بهداشتی می رود. بنابراین یبوست نیز می تواند باعث بی اختیاری شبانه یا روزانه شود.
عفونت مجاری ادرار:
علائم عفونت مجاری ادرار در طول روز محسوس است و بر توانایی کودک برای خشک نگه داشتن رختخواب در طول شب اثر می گذارد. مانند: تب داشتن کودک و یا استفراغ
اضطراب و استرس:
کودکانی که سابقه مشکل شب ادراری ندارند، نیز در اثر استرس و اضطراب ناشی از بیماری، مدرسه رفتن، اسباب کشی، متولد شدن خواهر یا برادر جدید، امتحان داشتن یا هر گونه تغییر بزرگ دیگر در زندگی ناگهان شب ها جای خود را خیس می کنند.
نقص عملکرد کف لگن:
کف لگن از عضله و بافت های دیگری تشکیل می شود که بندی را از استخوان شرمگاهی تا استخوان دنبالچه ایجاد می کنند. کف لگن اندام های تناسلی و شکمی را نگه می دارد و به کنترل مثانه و روده کمک می کند. منظور از نقص عملکرد کف لگن طیف وسیعی از مشکلاتی است که باعث ضعف و یا گرفتگی این عضلات می شود. حساسیت بافت اطراف اندام های کف لگن افزایش یا کاهش می یابد و در نتیجه کودک دچار اختلال شب ادراری می شود.
عدم تعادل هورمونی:
هورمون ضد ادراری در برخی از کودکان به اندازه کافی ترشح نمی شود که می تواند خروج ادرار را با موانعی مواجه کند.
پیامدهای ناشی از مشکل شب ادراری در کودکان
مشکل شب ادراری در صورت تداوم می تواند به سلامت روان فرد آسیب برساند. علاوه بر آنکه گناه و شرمساری، عزت نفس را می کاهد و فرصت حضور در فعالیت های اجتماعی، دورهمی های دوستانه و شرکت در اردوها را نیز می گیرد.
در برخی از کودکان نیز به علت تکرر ادرار معمولاً در ناحیه تناسلی، مشکلات پوستی به وجود می آید، با توجه به آنکه همواره کودک با لباس زیر مرطوب می خوابد.
رفتار مناسب خانواده ها برای کاهش مشکل شب ادراری
نباید با تمرکز بر مشکل شب ادراری، فرزند تان را شرمنده کنید، مطمئناً کودک دچار ضعف اعتماد به نفس نیز خواهد شد که می تواند به ماندگاری عارضه نیز بی انجامد.
صبوری و داشتن روی خوش، می تواند به کودک انگیزه بدهد تا با آموزش کارآمد، مشکل بی اختیاری ادرار در خواب را کاهش دهد.
بهتر است والدین برای فرزندان خود یک امنیت ذهنی ایجاد کنند و اجازه ندهند دیگران مشکل شب ادراری را برای شوخی و یا تمسخر برگزیند، مطمئنا تبعات آن می تواند آینده را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
قرار نیست مشکل شب ادراری را به گونه ای در نظر بگیرید که کودک سوال یا برخوردی با این عارضه نداشته باشد، گفت وگو می تواند تابوی ذهنی کودک را بشکند به طوری که تأکید بر روی مسئله نیز حذف گردد.
راهکار های از بین بردن شب ادراری
1- ورزش یکی از مهم ترین عوامل از بین بردن شب ادراری است. در ورزش، بیشتر تحریک و تقویت عضلات مثانه مد نظر است. همانند ورزش دراز و نشست
2- کاهش و یا مصرف نکردن مایعات پس از ساعت هفت عصر توصیه می شود.
3- قبل از رفتن به رختخواب، حتما کودک را به دستشویی ببرید تا مثانه اش را کاملا تخلیه کند.
4- از تنبیه کودک و به کار بردن روش های سخت گیرانه جدا خودداری کنید.
5- آموزش آداب توالت: در این زمینه پشتکار و حوصله والدین شرط اول است و باید با روش های شکل دهی رفتار همراه با تشویق و تقویت، این آموزش ها داده شود. تغییر محیط و فضای توالت برای کاهش استرس کودکانی که از رفتن به دستشویی امتناع می کند توصیه می شود. در این ارتباط استفاده از تکنیک های تشویقی ضروری است.
6- قبل از خواب کودک، با خواندن داستان های آرام بخش و شاد، اضطراب را از او دور کنید.
7- ممکن است کودک به مواد غذایی خاصی آلرژی داشته باشد. بهتر است در صورت شب ادراری کودک، چند روز برنامه غذایی او را کنترل کنید. ممکن است با حذف یا اضافه کردن ماده غذایی خاصی، مشکل کودک از بین برود.
8- در مورد مشکل شب ادراری کودک با دیگران صحبت نکنید. کودک از شنیدن این موضوع احساس خجالت می کند و مشکلش تشدید خواهد شد.
9- خوردن مواد غذایی محرک مانند قهوه، فلفل، مواد کافئین دار، نوشابه های گازدار، کنسروها، غذاهای آماده و فست فود برای افراد مبتلا به شب ادراری توصیه نمی شود.
دارو های خانگی برای از بین بردن شب ادراری
- اولین و ساده ترین داروی خانگی برای از بین بردن شب ادراری، دارچین است با گرم نگه داشتن بدن کودکان، احتمال شب ادراری را کاهش دهید. کمی شکر را با پودر دارچین ترکیب کنید و همراه با نان تست، برای صبحانه آن ها فراهم کنید.
- به کودکان تان پیش از خواب، چند عدد کشمش و گردو بدهید.
- دو قاشق چای خوری سرکه سیب را درون آب بریزید و مقدارکمی عسل نیز به آن اضافه کنید. این ترکیب را همراه با هر وعده غذایی، به کودک خود بدهید.
- کودکان باید پیش از خواب، یک قاشق چای خوری عسل مصرف کنند و همچنین می توانید مقداری عسل را با شیر مخلوط کنید و در صبحانه و یا عصرانه، برای آن ها سرو کنید.
سخن آخر
پس از اقدامات فوق در صورت عدم موفقیت برای کنترل شب ادراری می توان درمان دارویی را زیر نظر پزشک متخصص شروع کرد، اما باید توجه داشت که آموزش مهارت کنترل ادرار از درمان دارویی مهم تر است، زیرا معمولا با قطع دارو، شب ادراری مجددا عود می کند.
