اندازه گیری میزان مایع آمنیوتیک و مشکلات مربوط کمبود آن

کم یا زیاد شدن مایع آمنیوتیک روی مادر، جنین و یا هر دو تاثیر گذار است. و در هر مرحله ای از بارداری می تواند رخ دهد.

مایع آمنیوتیک چیست؟

مایع آمنیوتیک در زمان بارداری به وسیله ی جفت، بند ناف، پوست جنین و غشاهای آمنیوتیک تشکیل شده و جنین را احاطه می کند، همچنین نقش های مهمی بر عهده دارد. در واقع این مایع در کیسه ی بارداری تشکیل شده و جنین را از ضربات احتمالی حفظ می نماید. دمای محیط زندگی جنین را ثابت نگه می دارد. و از چسبندگی جفت ممانعت به عمل می آورد. به رشد دستگاه گوارش، دستگاه تنفسی، عضلات و استخوان های جنین کمک می کند.

از جنین در مقابل عفونت ها نگهداری می کند. این مایع در ابتدا فقط شامل آب و الکترولیت ها است اما از هفته ی 12 به بعد مواد دیگری مانند کربوهیدرات، پروتئین، فسفولیپید، اوره و چربی به آن اضافه می شود. حجم این مایع با رشد با جنین افزایش می یابد و از هفته ی 20-10 از 25 میلی لیتر به 400 میلی لیتر می رسد. در زمان بارداری، جنین این مایع را بلعیده و دوباره به صورت ادرار آن را دفع می کند، این چرخه هر چند ساعت یکبار تکرار می شود.

مشکلات مربوط به مایع آمنیوتیک

• افزایش مایع آمنیوتیک
• کاهش مایع آمنیوتیک
• عفونت مایع آمنیوتیک

افزایش مایع آمنیوتیک

افزایش مایع آمنیوتیک به پلی هیدرآمنیوس یا هیدرآمنیوس معروف است. در 1% از بارداری ها این مشکل رخ می دهد. بیشتر در اوایل هفته ی 16 بارداری اتفاق می افتد و در بیش از نیمی از موارد علت آن مشخص نیست. اما به طور کلی می تواند به دنبال موارد زیر اتفاق بیفتد:

• آنمی جنین
• دیابت بارداری
• بارداری چند قلو
• عفونت در جنین
• ناهنجاری مادرزادی

علائم و پیامد های ناشی از افزایش مایع آمنیوتیک

در صورتی که افزایش آن زیاد باشد ممکن است منجر به رشد سریع جنین، مشکلات معده برای مادر، انقباضات زودرس و تنگی نفس برای مادر شود. با اینکه در اکثر مواقع به راحتی درمان می شود اما ممکن است پیامد هایی نیز داشته باشد:

• زودتر پاره شدن کیسه ی آب و زایمان زودرس
• خونریزی زیاد بعد از زایمان
• تنگی نفس شدید برای مادر
• تضعیف عضله ی رحم به دلیل کشیده شدن بیش از حد
• کنده شدن جفت زمانی که کیسه ی آب زودتر از موعد پاره شود

کاهش مایع آمنیوتیک

به این حالت الیگوهیدرآمنیوس می گویند. در کمتر از 10% از بارداری ها رخ می دهد اما تنها 5% موارد تشخیص داده می شود. در 3 ماهه ی سوم بارداری شایع تر است اما در هر زمانی می تواند رخ دهد. در صورتی که در اوایل بارداری اتفاق بیفتد، عوارض جدی تری خواهد داشت. دلایل کاهش مایع آمنیوتیک در اکثر مواقع مشخص نیست اما می تواند به دنبال موارد زیر رخ دهد:

• چند قلو بودن جنین
• مرگ جنین
• پارگی کیسه ی آب زودتر از موعد
• مشکلات مربوط به جفت
• ناهنجاری های جنین مانند عفونت و محدودیت رشد داخل رحمی
• مصرف برخی از دارو ها
• بارداری طولانی مدت یا پست ترم
• بیماری های مادر مانند، دیابت بارداری، لوپوس، پره اکلامپسی و دهیدراسیون

12 طرح راه راه لباس نوزادی و کودک

علائم و پیامد های ناشی از کاهش مایع آمنیوتیک

می توان گفت به ندرت علائمی از خود نشان می دهد اما ممکن است مادر متوجه حرکات کمتر جنین شود. این حالت می تواند منجر به پیامد های زیر گردد:

• سزارین، به دلیل اینکه جنین نمی تواند زایمان طبیعی را تحمل کند
• توقف رشد که به دنبال آن مرگ جنین رخ می دهد
• فشرده شدن جنین که موجب فرو رفتگی چانه، پهن شدن بینی و ناهنجاری دست و پاها مانند کلاب فوت یا پاچنبری می گردد
• ایجاد سندروم پوتر، که در این حالت نقص عضو و کامل تشکیل نشدن ریه ها دیده می شود
• منجر به ایجاد پوست خشک و چروکیده در جنین می شود
• افت ضربان قلب و مشکلات اسکلتی-عضلانی نیز ممکن است دیده شود

عفونت مایع آمنیوتیک

عفونت اینترا آمنیوتیت یا کوریو آمنیوتیت از دیگر مشکلاتی است که می تواند برای مایع آمنیوتیک رخ بدهد. و علت آن به خاطر پاتوژن های موجود در دستگاه تناسلی مادر می باشد. عواملی که احتمال عفونت را بیشتر می کنند شامل: پارگی زودتر از موعد کیسه ی آب، دستکاری زیاد واژن حین زایمان، طول کشیدن زایمان و مکونیوم مایع آمنیوتیک می باشد.

علائم و پیامد های عفونت مایع آمنیوتیک

معمولا علامت خاصی ندارد اما به طور معمول با تب، درد شکم و ترشح عفونت از واژن و همچنین افزایش ضربان قلب مادر و جنین تشخیص داده می شود. و می تواند منجر به مشکلات زیر گردد:

• شوک سپتیک
• مرگ جنین
• زایمان زودتر از موعد
• تشنج و فلج مغزی جنین
• مشکلات حاد تنفسی در مادر
• شلی و ضعف رحم

تشخیص کاهش مایع آمنیوتیک

برای تشخیص علاوه بر معاینات بالینی از سونوگرافی استفاده می شود. در صورتی که فرد ترشح مایع داشته باشد و یا شکم او نسبت به سن بارداری اش کوچک تر باشد و همچنین حرکات جنین را کمتر احساس کند باید با پزشک خود مشورت نماید. همچنین اگر مادر فشار خون مزمن، پره اکلامپسی و یا دیابت بارداری داشته باشد، ممکن است پزشک برای شک به کاهش مایع آمنیوتیک، سونوگرافی انجام دهد. اگر شاخص مایع آمنیوتیک زیر 5 سانتی متر باشد، فرد دچار الیگوهیدرآمنیوس شده است. در واقع مشکلات مربوط به مایع آمنیوتیک معمولا بدون علامت هستند. و به طور تصادفی توسط سونوگرافی تشخیص داده می شوند.

درمان مشکلات مربوط به مایع آمنیوتیک

مهم ترین اقدام برای درمان، از بین بردن عوامل مشکل زا می باشد. درمان در این موارد با انجام سونوگرافی های منظم و پی در پی برای کنترل رشد جنین صورت می گیرد. بهتر است هفته ای دو بار برای جنین نوار قلب انجام شود زیرا در صورت وجود مشکل، باید برای ختم حاملگی اقدام کرد. در صورتی که مایع آمنیوتیک افزایش پیدا کرده باشد تنها کنترل لازم است مگر اینکه افزایش قابل توجهی رخ داده باشد. که در این حالت مایع آمنیوتیک اضافی توسط سوزن از شکم مادر خارج می شود. همچنین ممکن است داروی اندومتاسین برای کمک به کاهش تولید ادرار جنین و کاهش مایع آمنیوتیک تجویز گردد البته بعد از هفته ی 31 بارداری قابل استفاده نمی باشد.

لباس برند کودک 15 مدل با طرح گل

پس از درمان، پزشک هر 3-1 هفته یک بار میزان مایع آمنیوتیک را کنترل خواهد کرد. اگر میزان افزایش بیش از حد باشد، زایمان در هفته ی 37 و یا حتی زودتر انجام خواهد گرفت تا از عوارض احتمالی آن جلوگیری شود. اگر مایع آمنیوتیک کاهش پیدا کرده باشد، برای زایمان در هفته های 37-36 برنامه ریزی می شود. در صورت عفونت مایع، درمان با آنتی بیوتیک آغاز می گردد. همچنین مصرف زیاد آب و یا جذب مجدد آب توسط مایعات داخل وریدی می تواند به افزایش میزان مایع آمنیوتیک کمک کند. درمان هایی نظیر: آمنیو اینفیوژن در حین زایمان و تزریق مایع قبل از زایمان از طریق آمنیوسنتز می توانند به عنوان روش های دیگری برای بهبود الیگوهیدرآمنیوس باشند.

حرف آخر

در زمان بارداری حتما در صورت مشاهده ی هر گونه مورد مشکوک، برای کنترل میزان مایع آمنیوتیک به پزشک مراجعه کنید تا در صورت لزوم اقدامات اولیه و درمان به موقع برای کاهش عوارض مشکلات مربوط به مایع آمنیوتیک، صورت بگیرد.