علت لنگیدن کودک
بسیاری از کودکان نوپا بنا به دلایل مختلفی لنگیدن را تجربه می‌کنند که در بیشتر مواقع نگران کننده نیست.
از فرو رفتن یک شی درون پای کودک، تنگی کفش یا تاول روی پا گرفته تا مسائل جدی تر مانند عفونت استخوان، آرتروز، سینوویت گذرا و... می توانند موجب لنگیدن پای کودک شوند. بسیار مهم است قبل از اینکه درمان را شروع کنید علت لنگیدن را مشخص نمایید زیرا هر علت، درمان مختص به خود را دارد.
زمان مراجعه به پزشک
کودکان در این سن به خوبی صحبت نمی کنند و قادر به گفتن محل دقیق درد نیستند، پس اگر روز های متمادی است که کودک هنگام راه رفتن می لنگد و مشکلی مانند تنگی کفش ندارد، باید به پزشک مراجعه کنید. دادن یک شرح حال دقیق توسط والدین به پزشک یک نکته ی کلیدی برای تشخیص است. زیرا لنگیدن می تواند به دنبال یک تروما یا به دلایلی غیر از تروما ایجاد شده باشد. در نهایت پزشک پس از معاینه دقیق، انجام برخی آزمایش ها و تست های تشخیصی می تواند علت این عارضه را تشخیص دهد و در صورت نیاز برنامه درمانی را آغاز نماید.
علت لنگیدن پای کودک
در میان کودکان 3-1 ساله که به تازگی شروع به راه رفتن کرده اند، لنگیدن به دلایل مختلفی می تواند رخ بدهد. در بسیاری از کودکان مشکل جدی وجود ندارد و خود به خود بهبود پیدا می کند، اما گاهی ممکن است نشانه ای از یک عارضه یا مشکل خاص باشد که نیاز به درمان خواهد داشت. لنگیدن پای کودک می تواند به علت درد، ضعف عضلات، مشکلات ساختاری در عضلات و استخوان ها، مشکلات عصبی و... باشد. علت اصلی با بررسی وضعیت کودک و معاینه دقیق مشخص می شود. علت های لنگیدن پای کودک عبارتنداز:
کفش نامناسب
کفش های نامناسب به طور معمول علت بروز درد پای کودکان هستند. کفش کودکان در سن رشد به سرعت کوچک شده و نیاز به تعویض دارد اما برخی از کودکان تمایل دارند با همان کفش راه بروند، به همین دلیل دچار درد پا می شوند. اگر کودک زیاد راه می رود یا بازی های ورزشی می کند باید از کفش مناسب برای این کار استفاده کند.
خصوصیات کفش مناسب کودکان
کفش مناسب برای کودک شامل خصوصیات زیر است:
- پاهای کودک را به طور کامل پوشش دهد
- رویه ی کفش به اندازه ی کافی نرم و انعطاف پذیر باشد تا حرکت پای کودک را تسهیل کند
- زیره ی سختی داشته باشد تا از وارد شدن ضربه به کف پا جلوگیری کند
- برای جذب رطوبت پای کودک لایه ی داخلی آن پنبه ای یا نخی باشد
- قسمت جلوی کفش 6-5 میلی متر بزرگ تر از طول انگشتان پا باشد، زیرا پای کودک در حال رشد است و با این کار پای کودک درون کفش اذیت نمی شود
- زیره کفش عاج دار باشد تا مانع لیز خوردن و افتادن کودک شود
- برای سهولت در پوشیدن، کفش زیپ دار یا چسبی باشد
آسیب دیدگی یا زمین خوردگی
شایع ترین علت لنگیدن کودک، آسیب و ضربات وارده به اندام تحتانی حین بازی یا دویدن است. آسیب های اسکلتی-عضلانی که در اثر زمین خوردن یا تروما به وجود می آیند و موجب لنگیدن می شوند عبارتنداز:
- شکستگی های ریز استخوان
ممکن است شکستگی بسیار ساده بوده و به اصطلاح استخوان مو برداشته باشد. اگر فکر می کنید پس از ضربه یا زمین خوردن کودک، ممکن است شکستگی رخ داده باشد محل آسیب را از نظر درد، حساسیت به لمس، قرمزی، تورم، تغییر شکل محل ضربه و عدم تمایل به حرکت و استفاده از ناحیه ی آسیب دیده بررسی کنید. اگر شدت علائم و درد زیاد بود حتما به پزشک مراجعه نمایید، زیرا ممکن است به بستن آتل یا گچ گیری نیاز باشد.
- پیچ خوردگی و رگ به رگ شدن عضلات و مفاصل
مچ پا شایع ترین محل رگ به رگ شدن است. رگ به رگ شدن به معنی پارگی رباط، تاندون و عضلات است. اگر پس از ضربه به پای کودک علائمی نظیر درد در اطراف مفصل، کبودی و تورم، گرفتگی عضله و عدم تمایل به حرکت و استفاده از مفصل مچ را مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید. درمان رگ به رگ شدن شامل موارد زیر است:
- استراحت، کمپرس سرد، فشرده سازی و بالا نگه داشتن پا
- بی حرکت نگه داشتن ناحیه ی آسیب دیده 48-24 ساعت
- بانداژ کردن پای کودک برای کاهش تورم
- از سر گرفتن تدریجی فعالیت پس از چند روز
- در صورت نیاز دارو و فیزیوتراپی برای کاهش التهاب
سینوویت گذرا یا مفصل ران تحریک پذیر ( Transient sinovitis)
سینوویت گذرا یک التهاب حاد موقتی است که سینوویم مفصل را تحت تاثیر قرار می دهد. سینوویت گذرا یکی از علل شایع درد لگن و لنگیدن پای کودکان است. این التهاب به طور معمول پس از 2-1 هفته خودبه خود بهبود پیدا می کند و عوارض طولانی مدت ندارد. علت ایجاد آن به درستی مشخص نیست اما در بعضی از کودکان پس از یک عفونت ویروسی ایجاد می شود. سینوویت در هر سنی می تواند رخ دهد اما در کودکان 10-3 ساله و در پسران شایع تر است.
علائم
- تب خفیف، حدود 38 درجه
- لنگیدن با چرخش شست ها به بیرون و زانو های صاف یا خمیده
- راه رفتن روی نوک شست پا
- ناراحتی و درد مفصل لگن پس از نشستن های طولانی
- درد زانو و ران
- امتناع از راه رفتن
تیشرت نوزادی پسرانه و دخترانه
درمان
از آنجایی که التهاب مفصل لگن عارضه ی جدی و خطرناکی نیست، به طور معمول درمان خاصی نیاز نداشته و پس از دو هفته بهبود پیدا می کند اما رعایت برخی نکات می تواند روند بهبود را سریع تر کند. این موارد عبارتنداز:
- استراحت
- استفاده از داروهای غیراستروئیدی تجویز شده توسط پزشک
- از سر گرفتن تدریجی فعالیت ها (تا بهبود کامل از ورزش و فعالیت های سنگین پرهیز کند)
عفونت
برخی از عفونت های ویروسی یا باکتریایی می توانند موجب درد مفاصل شوند. اگر کودک علاوه بر لنگیدن، تو و در تعدادی از مفاصل درد دارد، احتمال اینکه دچار عفونت شده باشد وجود دارد. به همین دلیل باید فورا به پزشک مراجعه کنید تا از نظر عفونت هایی نظیر موارد زیر مورد بررسی قرار بگیرد.
- آرتریت سپتیک
به عفونت سینوویم فضای مفصلی گفته می شود. و از نظر ارتوپدی یک شرایط اورژانسی است زیرا می تواند در عرض 48-24 ساعت منجر به تخریب مفصل و از دست دادن دائمی عملکرد مفصل شود. علائم آن می تواند شبیه به سینوویت گذرا باشد.
علائم
- درد ناگهانی و شدید در یک یا چند مفصل
- سخت و دردناک شدن حرکت و تحمل وزن روی مفصل
- تب، تورم و داغ شدن مفصل
- گریه و بی قراری کودک هنگام تحریک مفصل
- لنگیدن به دلیل درد در مفصل
درمان
- آنتی بیوتیک (تجویز شده توسط پزشک)
- داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (تجویز شده توسط پزشک)
- استراحت
- آتل یا بریس برای بی حرکت ساختن مفصل
- فیزیوتراپی
- تخلیه ی مایع سینوویال
- آرتروسنتز
عوارض راه رفتن روی پنجه پا در کودکان
- استئومیلیت
عفونت باکتریایی استخوان یا مغز استخوان را استئومیلیت می نامند. در کودکان معمولا استخوان های ران، ساق پا، بازو و ساعد درگیر می شود. منبع عفونت خونی به طور معمول باکتری استافیلوکوک اورئوس است. استئومیلیت می تواند در اثر عفونت بافت های مجاور، تزریق مکرر دارو، آسیب هایی که منجر به ورود میکروب از طریق محل بریدگی می شوند، جراحی و... رخ دهد. طبق گزارشات علمی یک سوم استئومیلیت در کودکان زیر دو سال و نیمی از موارد در کودکان زیر پنج سال رخ می دهد و بروز آن در پسران دو برابر دختران است.
علائم
- تب، لرز، تعریق
- تحریک پذیری
- خستگی
- حالت تهوع
- لنگیدن و مشکل در تحمل وزن روی پا
- کاهش دامنه ی حرکتی مفاصل درگیر
- درد در ناحیه ی عفونت
- خروج چرک از محل آسیب
درمان
- دارو های ضدقارچ خوراکی برای درمان عفونت های قارچی
- آسپیراسون (تخلیه ی مایع و چرک) با استفاده از سوزن
- داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی و آنتی بیوتیک ها
- جراحی برای برداشتن عفونت و بافت مرده
آرتروز خردسالان (آرتریت ایدیوپاتیک)
ارتریت ایدیوپاتیک شایع ترین نوع آرتروز در کودکان و نوجوانان است و متاسفانه دلیل ایجاد آن ناشناخته است. به طور معمول باعث درد و التهاب مفاصل زانو، مچ پا، آرنج، دست و مچ دست می شود. این عارضه جزو بیماری های خودایمنی است که در آن بدن مواد شیمیای التهابی برای تخریب سینوویم فصل تولید می کند.
علائم
- درد و سفتی مفصل
- تورم، قرمزی و حساسیت به لمس در ناحیه مفصل
- تب شدید
- راش و ضایعه پوستی
- لنگیدن به دلیل درد در مفصل زانو یا مچ پا
درمان
- استفاده از کمپرس سرد برای کاهش التهاب
- استراحت و عدم فعالیت کودک
- بانداژ مفصل
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
- ماساژ درمانی
دررفتگی مادرزادی لگن (DDH)
برخی از مشکلات مادرزادی نوزاد مانند دررفتگی لگن درمان نشده، می تواند زمانی که کودک نوپا شروع به راه رفتن می کند خود را نشان داده و موجب لنگیدن کودک شود. دررفتگی مادرزادی لگن به علت شکل گیری غیر طبیعی مفصل ران رخ می دهد، در این حالت سر استخوان ران به صورت کامل درون کاسه ی مفصل ران قرار نمی گیرد و از آن خارج می شود. عوامل ژنتیکی، زایمان بریج و شکل گیری بد استخوان از علت های دررفتگی مادرزادی لگن هستند. این عارضه در صورت درمان نشدن موجب کوتاهی اندام و لنگیدن می گردد.
علائم
- متفاوت بودن طول اندام
- غیر قرینه بودن چین های پوست ران در دو طرف
- راه رفتن روی انگشتان یک پا به دلیل کوتاهی اندام
- لنگیدن حین راه رفتن
- راه رفتن اردکی
- محدودیت دامنه ی حرکتی لگن
- چرخش پاها به سمت خارج
درمان
- درمان غیر جراحی: استفاده از بریس پاولیک هارنس و جا اندازی مفصل به روش بسته و گچ گیری
- درمان جراحی: در صورت عدم موفقیت درمان غیر جراحی پس از 18 ماهگی جراحی باز انجام می شود
بیماری پرتس
پرتس یک بیماری نادر است که لگن کودکان را درگیر می کند. و زمانی ایجاد می شود که جریان خون به سر استخوان ران نمی رسد و موجب نکروز (سیاه شدن سر استخوان) می گردد. پرتس در سنین 10-4 سال بیشتر دیده می شود. در 15-10% موارد به صورت دو طرفه است و در پسران شیوع بیشتری دارد. این بیماری چه درمان شود چه نشود در ابتدا سیر پیشرونده داشته و سپس خود به خود متوقف می شود.
علائم
- مهم ترین علامت لنگیدن پای کودک است
- درد در ناحیه ی لگن، کشاله ران و زانو
- تشدید درد با راه رفتن و تحریک مفصل ران
- محدود شدن چرخش به داخل مفصل ران
- لاغر تر بودن ران سمت درگیر در صورت یک طرفه بودن
درمان
- بریس اسکاتیش رایت (برای فاصله دادن یا دور کردن ران های کودک از هم)
- استراحت
- فیزیوتراپی
- جراحی
علت های دیگر لنگیدن کودک
برخی از علت های دیگر برای لنگیدن پای کودک عبارتند از:
- اختلالات عصبی-عضلانی مانند فلج مغزی
- اختلاف طول دو اندام
- تب مالت در صورت استفاده از لبنیات غیر پاستوریزه
- تومورها
- دیسک کمر (بسیار نادر است)
- ضعف عضلانی در اثر کم فعالیتی، نقص تغذیه، مشکلات نورولوژیکی و...
- لوسمی
سخن پایانی
در اکثر مواقع لنگیدن کودک نگران کننده نیست اما به علت اینکه اکثر کودکان نوپا نمی توانند به خوبی صحبت کنند و علت لنگیدن خود را بیان کنند، در صورتی که مشاهده کردید کودکتان می لنگد به پزشک مراجعه کنید تا با بررسی دقیق، علت آن را پیدا کند.
