معرفی جشن های ایران باستان فروردینگان و اردیبهشتگان
جشن های بهار ایران کهن برای کودکان
جشن فروردینگان یکی از جشن های زیبای ایران باستان است که در روز نوزدهم فروردین برگزار می شده و ریشه در آیین های کهن زرتشتی دارد. این جشن به احترام روان درگذشتگان و فرّ ایزدی انسان ها برگزار می شود. در ادامه، یک معرفی ساده و کودک پسند از این جشن آورده ام تا برای آموزش به کودکان مناسب باشد:
آموزش جشن فروردینگان برای کودکان
فروردینگان یا فروردگان، یکی از جشن های قشنگ ایران باستانه! این جشن در روز نوزدهم فروردین برگزار می شه و مردم اون رو برای یاد کردن از روح عزیزانی که از دنیا رفتن برگزار می کنن.
چرا و چطور جشن فروردینگان میگیریم؟
در زمان های قدیم، مردم باور داشتن که در این روز، فرَوَهرها (یعنی روح های خوب آدم هایی که از دنیا رفتن) به دیدار خانواده هاشون میان. برای همین، مردم خونه هاشون رو تمیز می کردن، غذاهای خوشمزه می پختن، شمع روشن می کردن و یاد عزیزانشون رو گرامی می داشتن.
در دوران باستان، فروردگان جشن فروهرها بود و ظاهراً در آن هنگام ده روز و ده شب برگزار می شد. بعدها جشن همسپثمیدیه به یادبود آفرینش انسان تخصیص یافت. جشن های نوروزی و ماه فروردین با فروهرها پیوند خورده است، چون عقیده بر این است که در این ایام سال، فروهرها به زمین فرود می آیند و به خانه های سابق خویش می روند. پس مردم باید برای پیشواز آنان خانه را پاکیزه کنند، برای هدایت آنان آتش بیفروزند و در این روزها، بوی های خوش در آتش نهند و روان ها را ستایش کنند و اوستا بخوانند تا روان ها آسایش داشته باشند و با شادی و نشاط باشند و برکت ارزانی دارند. در این روزها، به هیچ کاری نباید دست زد، مگر انجام وظایف و کار نیک تا اینکه فروشی ها با رضایت خاطر به جای های خویش برگردند و خوبی بخواهند و در پایان جشن، روان ها را بدرود می گویند.
- گل و شمع می ذاشتن روی سفره یا سر مزار عزیزان
- خوراکی های خوشمزه مثل نان، میوه و سبزی می ذاشتن
- با هم دعا و نیایش می کردن
- از گذشته ها و خاطرات خوب حرف می زدن
فعالیت کودکانه برای جشن فروردینگان
- نقاشی کشیدن از سفره فروردینگان (با گل، شمع، نان و میوه)
- ساخت کارت یادبود برای عزیزان از دست رفته
- قصه گویی از مادربزرگ و پدربزرگ درباره این جشن
فَروَهر (Faravahar) کیه؟
فروهر یکی از واژه های خیلی مهم در فرهنگ ایران باستانه، مخصوصاً در دین زرتشتی. فروهر هم یه سمبله (نماد) و هم یه مفهوم روحانی.
مفهوم فروهر:
در باور زرتشتیان، فروهر بخش پاک و آسمانی هر انسانه، همون بخش نیک و نورانی که همیشه راه درست رو می دونه. فروهر قبل از تولد با ما هست و بعد از مرگ هم به دنیای مینَوی (جهان روح ها) برمی گرده.
فروهر یعنی نیروی الهی درون هر انسان که بهش کمک می کنه راه نیکی، راستی و درستی رو انتخاب کنه.
نماد فروهر
احتمالاً نماد فروهر رو دیدی! یه شکل انسان مانند که:
- دو تا بال بزرگ داره، نشونه ی پیشرفت و پرواز به سوی خوبی ها.
- سه ردیف پر در بال ها، که نماد سه اصل زرتشتی هست:
اندیشه نیک، گفتار نیک، کردار نیک - یک حلقه در وسط، که نشونه ی جاودانگی و چرخه زندگیه.
- یک دستش بالا رفته، که یعنی همیشه باید رو به بالا و مثبت باشیم.
- در دست دیگه اش یه حلقه است، که بعضی ها می گن نماد قول و پیمان راستینه.
چطور به بچه ها توضیح بدیم فروهر کیه؟
مثلاً می تونی این طوری بگی:
«فروهر یه فرشته ی مهربونه که همیشه کنار ماست، ما رو راهنمایی می کنه تا کارهای خوب بکنیم و وقتی خوب باشیم، فروهرمون خوشحال می شه!»
نقاشی زیر رو میتونن کودکان رنگ آمیزی کنند.
قصه کودکانه فروهر کوچولو و راز نورانی
روزی روزگاری، در دل آسمون ها، یه فرشته ی کوچولو به اسم فروهر زندگی می کرد. فروهر کوچولو خیلی مهربون بود و دلش می خواست به آدم ها کمک کنه.
یه روز، خداوند بهش گفت:
«فروهر کوچولو، وقتشه که بری پیش یک بچه ی خوب به نام آراد و کنارش باشی. هر وقت آراد خواست کار خوب یا بدی بکنه، تو توی دلش آروم بگو راه درست چیه.»
فروهر کوچولو با بال های سفیدش پایین اومد و کنار آراد رفت. آراد نمی تونست اونو ببینه، اما هر وقت دلش شک می کرد، یه صدای آروم توی دلش می گفت:
«راستی رو انتخاب کن... مهربون باش... کمک کن...»
یه روز توی مدرسه، آراد دید یه بچه افتاده زمین و بقیه دارن می خندن. دلش گرفت. همون موقع، صدای فروهر کوچولو توی دلش گفت:
«بلندش کن... مهربونی همیشه درسته.»
آراد رفت، دست اون بچه رو گرفت و بلندش کرد. لبخند بچه، مثل یه ستاره توی دل آراد روشن شد. فروهر کوچولو هم توی آسمون دلش می درخشید!
از اون روز، هر وقت آراد کار خوبی می کرد، فروهر کوچولو بال هاشو باز می کرد و خوشحال پرواز می کرد!
مشاهده و خرید لباس نوزادی دخترانه نخ پنبه ای
جشن اردیبهشتگان (جشن گلستان) برای کودکان
اردیبهشتگان یکی از جشن های قدیمی و رنگارنگ ایران باستانه که در روز سوم اردیبهشت برگزار می شه. این جشن به احترام فرشته ای به نام اردیبهشت برگزار می شه.
اردیبهشت یعنی چی؟
کلمه ی «اردیبهشت» از دو بخش ساخته شده:
- «اَرتَ» به معنی راستی و پاکی
- «وَهیشت» به معنی بهترین
پس اردیبهشت یعنی:
«بهترین راستی و پاکی»
در باورهای زرتشتی، اردیبهشت فرشته ی راستی، پاکی، آتش و نوره. او نگهبان آتشه و کمک می کنه همیشه روشنایی، صداقت و خوبی توی دنیا باشه.
چرا بهش می گن جشن گلستان؟
چون توی اردیبهشت، همه جا پر از گل های خوشبو و رنگارنگ می شه! مردم از گذشته توی این زمان به طبیعت می رفتن، گل می چیدن، آواز می خوندن و شادمانی می کردن. برای همین بهش می گن جشن گلستان!
مردم در جشن اردیبهشتگان چه کارهایی می کردن؟
- به کوه و دشت و باغ می رفتن
- لباس های روشن و تمیز می پوشیدن
- آتش روشن می کردن (نماد نور و اردیبهشت)
- گل و سبزه می چیدن و دور خودشون می چرخوندن
- دعا می کردن برای پاکی، سلامتی و شادی
معرفی جشن های ایران باستان سپندارمزگان
پیشنهاد فعالیت کودکانه در جشن اردیبهشتگان
- ساختن کاردستی گل با کاغذ رنگی
- نقاشی کردن باغ گل ها با رنگ های شاد
- درست کردن جمله های قشنگ درباره ی راستی و مهربونی
- گفتن یا نوشتن یه آرزوی نورانی برای دنیا
مشاهده و خرید لباس نوزادی پسرانه نخ پنبه ای
اهورا مزدا کیه؟
اهورا مزدا در دین زرتشتی، خدای یگانه و آفریننده ی جهانه.
اسمش از دو بخش ساخته شده:
- اهورا یعنی «سرور، آقا»
- مزدا یعنی «خرد، دانایی»
پس اهورا مزدا یعنی:
«سرور دانا» یا «خدای دانای نیکی»
او خدای نور، راستی، عشق و زندگیه و همه چیزهای خوب از اونه.
اهورا مزدا همیشه نیکی رو دوست داره و دشمن بدی و تاریکیه.
امشاسپندان کی هستن؟
امشاسپندان (یا امشاسپندها) فرشته هایی هستن که یاران نزدیک اهورا مزدا هستن. اون ها به انسان ها کمک می کنن تا زندگی پاک، مهربانانه و راست کردارانه داشته باشن.
هر امشاسپند، نگهبان یه ویژگی خوبه. مثلا:
نام امشاسپند معنی و ویژگی نگهبان چه چیزیه؟
- وهومن (بهمن)/اندیشه نیک/حیوانات
- اشه وهیشت (اردیبهشت)/راستی و پاکی/آتش و نور
- خشتروئیریه (شهریور)/فرمانروایی نیک/فلزات و پادشاهی خوب
- سپندارمذ (اسفند)/عشق و فروتنی/زمین و مادران
- هوروتات (خرداد)/تندرستی و کمال/آب ها
- امرتات (امرداد)/جاودانگی/گیاهان
هر کدوم از ماه های سال هم به نام یکی از این امشاسپندهاست!
تفاوت فروهر با امشاسپندان چیه؟
فَروَهَر بخش پاک و الهی هر انسانه.
یعنی چیزی در درون تو که همیشه می دونه چه کاری درسته.
اون همراه تو به دنیا میاد، کنارت زندگی می کنه و بعد از مرگ، برمی گرده به جهان بالا.
امشاسپندان فرشتگان آسمانی هستن که کنار اهورا مزدا هستن و هرکدوم نگهبان یه بخش از زندگی ان.
خلاصه ی ساده برای کودک
«اهورا مزدا خدای مهربونه. امشاسپندها فرشته های کمک کننده ی اون هستن.
فروهر یه نور کوچولوی درون ماست که کمکمون می کنه کار خوب کنیم!»
داستان کودکانه فروهر کوچولو و شش فرشته ی نور
روزی روزگاری، پسری به نام آراد در یک روستای سبز و قشنگ زندگی می کرد. آراد دل پاکی داشت، ولی گاهی نمی دونست چی خوبه و چی بد. یه شب که زیر درخت انار خوابیده بود، یه خواب عجیب دید...
در خواب، نوری از آسمون پایین اومد و یک فروهر کوچولو با بال های نورانی از اون بیرون پرید. فروهر گفت:
«سلام آراد! من فروهر تو هستم. اومدم کمک ات کنم تا راه نیکی رو پیدا کنی. ولی تنها نیستم! شش دوست دیگه هم با من هستن...»
در همون لحظه، شش فرشته ی درخشان با لباس های رنگی و لبخندهای زیبا اومدن و خودشون رو معرفی کردن:
✨ وهومن (بهمن):
«من فرشته ی اندیشه نیکم. هر وقت خواستی فکر خوبی بکنی، من کنارتم!»
🔥 اردیبهشت:
«من فرشته ی راستی و پاکی ام. نگهبان آتشم. همیشه با نور، تاریکی رو می برم!»
⚔️ شهریور:
«من فرشته ی پادشاهی خوب و عدالتم. بهت کمک می کنم قوی و منصف باشی.»
🌍 اسفند:
«من فرشته ی مهربونی با زمین و مادر هام. به گیاه ها، حیوان ها و مامان ها احترام بذار!»
💧 خرداد:
«من فرشته ی تندرستی و آب های پاکم. وقتی آب رو هدر ندی، کنارتم!»
🌿 امرداد:
«من فرشته ی زندگی همیشگی و گیاهانم. هر وقت از طبیعت مراقبت کنی، من لبخند می زنم!»
فروهر کوچولو دست آراد رو گرفت و گفت:
🕊️ «ما همیشه توی دلت هستیم، اگه گوش بدی، صدای ما رو می شنوی.»
آراد از خواب بیدار شد. لبخند زد. از اون روز، هر وقت خواست کاری بکنه، یاد دوستای نورانیش می افتاد... و همیشه سعی کرد درست، راست، مهربون و بافکر باشه.
