علت پرخاشگری کودک و راه کارهایی برای رفع آن
همه ی کودکان پرخاشگری می کنند و این موضوع مختص کودک شما نیست، پس نگران نباشید و با کودک خود مثل کالای معیوبی که نیاز به تعمیر دارد، رفتار نکنید.
علت پرخاشگری در کودکان
مشاهده و الگوپذیری
یادگیری اولین و مهم ترین دلیل پرخاشگری در کودکان است. کودکانی که الگوهای رفتاری پرخاشگرانه داشته اند، همانند الگوهای خود رفتار می کنند. اگر به عنوان پدر یا مادر خُلق و خویی عصبانی و پرخاشگر داریم، فرزندان مان نیز پرخاشگر خواهند شد چرا که کودکان با والدین خود همانند سازی می کنند و این همانند سازی کاملاً نا خودآگاه صورت می گیرد.
ناکامی
از دیگر دلایلی است که به پرخاشگری می انجامد. وقتی کودک به هدف خود نرسد و ناکام شود، یکی از رفتارهایی که از او سر می زند پرخاشگری است و اگر با پرخاشگری به خواسته ی خود دست یابد این رفتار پرخاشگرانه در او تثبیت می شود.
اضطراب
کودکان مضطرب کودکان آرامی نیستند. آن ها پرخاشگری می کنند و البته بلافاصله پشیمان می شوند و احتمالاً از والدین خود عذرخواهی می کنند.
عوارض مصرف دارو
مصرف برخی از دارو ها دارای عوارض جانبی از جمله کج خلقی و پرخاشگری است که البته با قطع مصرف (تحت نظر پزشک) خاتمه می یابد.
برطرف نکردن نیاز های اولیه کودک
مانند گرسنگی، بدخواب شدن و اجابت مزاج
علائم کودک پرخاشگر
- کتک و حمله به دیگران
- فشاردادن دندان ها
- گوشه گیری
- به هم ریختن خانه
- غر زدن و گریه کردن و جیغ کشیدن
- دست و پا زدن و لگد زدن
- ناله و شکایت کردن
چند راهکار مناسب برای نحوه رفتار با کودک پرخاشگر
اگر با یک کودک پرخاشگر و عصبانی روبرو هستید، لازم است بیشتر از دیگر والدین روی رفتار و کلام خود دقت داشته باشید. کافیست راهکارهای ساده زیر را در طریقه رفتار با کودک پرخاشگر خود به کار بگیرید تا به تدریج شاهد کمتر شدن تنش ها میان خود و کودک عزیزتان باشید. هر کودکی بالاخره دوره هایی از نافرمانی و خودسری را تجربه می کند، در این شرایط وظیفه شماست که اوضاع را کنترل کرده و آگاهانه رفتار کنید. توجه داشته باشید، راهی را که برای کنترل رفتار کودکتان انتخاب می کنید، می تواند به تفاوت زیادی در رفتار او منجر بشود. کنترل پرخاشگری و بدرفتاری های کودک می تواند شما را چه از نظر جسمی و چه از نظر روحی دچار استهلاک و فرسایش کند، ولی نگران نباشید، فقط کودک شما این طور نیست.
پاسخ شما به رفتار کودک باید بلافاصله و مستقیم باشد
اگر کودک شما رفتار غیر قابل قبولی مانند پرخاشگری دارد، باید به طور مستقیم این موضوع را به او بفهمانید. در این مواقع نباید پاسخ خود را به رفتار او به تعویق بیندازید. در واقع نحوه رفتار با کودک پرخاشگر باید به شکلی باشد که دقیقاً متوجه شود کار اشتباهی انجام داده است. برای مثال اگر کودک دیگری را کتک زده، لازم است همان موقع او را از موقعیت دور کرده و به جایی دیگر ببرید تا کمی آرام شود. می توانید کنارش بنشینید یا او را در محیطی امن کمی تنها بگذارید تا به آرامش برسد. همین دور کردن از موقعیت به او نشان می دهد که این رفتارش عواقبی به همراه دارد و اگر به بچه های دیگر آسیبی بزند نمی تواند با آن ها بازی کند. به یاد داشته باشید نحوه برخورد با کودک پرخاشگر باید هوشمندانه باشد تا نتیجه مطلوب به دست آید.
همچنین اگرکودک در حال تکرار رفتاری است که احتمال صدمه به خود را دارد و شما قبلا از او خواسته اید که این کار را نکند، با جدیت با او برخورد کنید تا بفهمد در مورد مسائل مربوط به سلامتی او کاملا جدی و انعطاف ناپذیر هستید.
قوانین مشخص داشته باشید
نحوه رفتار با کودک پرخاشگر باید به شکلی باشد که او دقیقاً بداند رفتارش چه پیامدی دارد. در واقع واکنش شما به پرخاشگری کودک، باید قابل پیش بینی باشد.وقتی برای رفتار او در خانه یک قانون دارید و برای رفتارش در محیط های دیگر به شکل متفاوتی واکنش نشان می دهید، در واقع او را گیج می کنید. به طوری که کودک شما گمان می کند لازم نیست در هر شرایطی رفتار درستی داشته باشد.
کنترل تان را از دست ندهید
وقت هایی هست که ممکن است فرزند تان خیلی غیرقابل تحمل شود و اذیت کند و کنترل او سخت شود، در این شرایط مهم نیست که چه اتفاقی افتاده است. سعی کنید کنترل تان را از دست ندهید، چون این رفتار دقیقا همان چیزی است که کودک را وادار خواهد کرد که کارش را حتی بیشتر از قبل تکرار کند. به یاد داشته باشید که نگرانی و اضطراب مسری است، پس در طول این مدت آرامش تان را حفظ کنید. از اینکه به راحتی تسلیم خواسته کودک تان شوید اجتناب کنید، مخصوصا اگر این دقیقا خواسته ی اصلیِ او نیست. شرایط کنترل اوضاع را فراهم کنید، اما از راه درست و با استفاده از روش درست. اجازه بدهید که او بداند فرد مسئول و تصمیم گیرنده شما هستید، اما برای نظر او هم ارزش قائلید. به خاطر داشته باشید که این وقتی است که دارید رفتار کودک تان را برای آینده شکل می دهید، بنابراین مطمئن شوید که کاملا قاطعانه و با وقار و متانت با او برخورد می کنید.
مسئولیت پذیری را در او تقویت کنید
کودک شما باید بداند اگر چیزی را خراب کند یا بازی دوستش را به هم بریزد، این وظیفه خود اوست که خرابکاری پیش آمده را درست کند، برای مثال قطعات پازل را دوباره مرتب کند یا لگوها را دوباره مثل اول بچیند.در نحوه رفتار با کودک پرخاشگر خود به او بفهمانید این یک مجازات یا تنبیه نیست، بلکه کاری است که همه ما وقتی اشتباهی می کنیم، برای روبراه کردن اوضاع انجام می دهیم. همچنین او را ترغیب به معذرت خواهی کنید. به او بگویید با این کار باعث می شود طرف مقابل احساس بهتری داشته باشد و کمتر ناراحت شود.
توصیه های مهم
- برای کودک خود فرصت تخلیه هیجان را فراهم کنید، مانند بازی های پرتحرک و پر سر و صدا.
- اگر قرار است کودک را به دلیل پرخاشگری اش تنبیه کنید، بهتر است به طریقی باشد که منجر به حمله ی انتقامی و تلافی جویانه از طرف کودک نشود. کودک حتماً باید مطمئن باشد که شما او را دوست دارید.
- مراقب فیلم ها و تصاویری که کودک از تلویزیون و شبکه های اجتماعی موبایل محور می بیند، باشید.
- در حضور کودک پرخاش نکنید؛ نه با او نه با کس دیگری و با با رفتار خودتان، معلم او باشید
- او را برای رفتار آرامی که دارد تحسین کنید
- به کودک اجازه ی انتخاب بدهید تا کمبود قدرت نداشته باشد.
- اجتناب به کار بردن جملات امری همچون انجام نده یا نکن
لحن صحبت با کودک پرخاشگر
از گفتن جملات دستوری خودداری کنید. درعوض همیشه به او حق انتخاب و تصمیم گیری بدهید. همواره آرام با کودک خود صحبت کنید و سعی کنید هیچ گاه عصبی با او حرف نزنید. برای ایجاد صمیمیت با فزند تان لازم است همیشه با او همدلی و همدردی کنید. برای مثال:
نگویید: اینقدر شکایت نکن!
بگویید: من می فهمم چه می گویی. راه حلی داری؟ این عبارت، مسئولیت را به فرزند تان محول می کند. این بار که فرزند تان بدون وقفه از مدرسه، شام، خواهر و برادرش،... شکایت کرد، از او بخواهید فکرش را بکار بگیرد و راه حل ارائه دهد. به او یادآوری کنید هر راه حلی به ذهنش می رسد بگوید، فرقی نمی کند چه باشد.
نگویید: جرأت نداری بزنی!
بگویید: اشکالی ندارد که عصبانی باشی، اما به تو اجازه نمی دهم به کسی آسیب بزنی. ما باید امنیت همدیگر را حفظ کنیم. این عبارت، این پیام جدی را می رساند که بروز عصبانیت ایرادی ندارد، اما واکنش فیزیکی ممنوع است. جداکردن این دو به کودک تان کمک می کند تا یاد بگیرد به همین شیوه رفتار کند.
نتیجه گیری
در پایان به عنوان سخن پایانی این نکته را باید یاد آور شویم که برای اینکه در مسیر آموزش و تربیت کودک خود موفقیت بیشتری کسب کنید باید آرامش خود را حفظ کرده و با مدیریت شرایط، الگویی مناسب برای کودکان خود باشید.
البته می توانید با روانشناس نیز مشورت کنید. روانشناسان تا حد زیادی می توانند در این مسیر کمک های آگاهانه و منطقی داشته باشند. در واقع با توجه به این که آن ها دانش عمیقی در علم روان شناسی دارند به راحتی می توانند بسیاری از رفتارهای کودک را علت یابی کرده و بهترین راهکار ها را به شما پیشنهاد کنند.
